Kış Aylarında Araç Nasıl Kullanılmalıdır?

Kar, buzlanma, yağmur gibi hava koşullarının sıklıkla görüldüğü kış aylarında araç kullanımında uyulması gereken kurallar ile hazırlıklı ve güvende olun !

Kış Aylarında Araç Kullanımı

Kış Aylarında Araç Kullanımı

Kış Lastiği Kullanımı

Kışın kar yağmasa, araç 4×4 ve ABS’li bile olsa , 6-7 derecenin altındaki sıcaklıklarda kış lastiği kullanılmalıdır. Bunun nedeni sadece kış lastiklerinin özel profillerinin olması değildir. Yaz lastiklerinin malzemesi düşük sıcaklıkta sertleştiği için yola tutunması zayıflamaktadır. Kış lastiklerinin ise üretildikleri malzeme daha yumuşaktır ve soğuk hava şartlarında kuru asfalt veya karda tutunmayı artırmaktadır.

Kış lastikleriyle donatılmış önden çekişli bir aracın yaz lastikleriyle donatılmış dört tekerden çekişli 4×4 bir araca göre daha güvenli olduğunu herhalde pek azımız biliyordur. Bunun çok basit bir nedeni vardır: Yaz lastikleriyle donatılmış 4×4 bir araç “gittiği gibi durmamaktadır” yani fren sırasında fren mesafesi aşırı uzamaktadır. Öte yandan kış lastikleriyle donatılmış tek dingilden çekişli bir araç “gittiğinden daha iyi” durabilmektedir.

Kış Lastiği Kullanımı

Aşağıdaki “Kar üzerinde fren nasıl yapılır?” gibi konulardaki tavsiyelerimiz yalnızca kış lastiği takmış araçlar içindir. Yaz lastiği ile kar üzerinde gitmek isteyenlere (zincir takmak dışında) tavsiyemiz bundan vazgeçmeleri, kendilerinin ve başkalarının can ve mal güvenliklerini tehlikeye atmamalarıdır. Buzlu yollarda ise, yaz lastiği ile dört tekerlekte de zincir kullanılmalıdır.

Araç lastiklerinizin durumu da son derece önemlidir. Aşınmış veya zarar görmüş lastikler güvenli sürüş kabiliyetinizi etkileyebilir. Lastiklerin, diş derinlikleri en az 1.5 mm olmadan önce değiştirilmesi tavsiye edilmektedir. Yapılan çalışmalara göre, 3 mm derinliğindeki bir lastik dişi ıslak bir kaplamadaki aracı, 1.5 mm derinliğindeki bir lastik dişine göre %25 oranında daha kısa bir mesafede durdurabilir.

Sürücüler, araç lastiklerini değiştirmeleri gerekip gerekmediğini tespit etmek amacıyla lastik üzerinde yer alan aşınma gösterge işaretini kontrol etmelidir. Araç lastiklerinin tümünde, lastiğin diş blokları arasında küçük kauçuk çizgi şeklinde bir aşınma göstergesi yer almaktadır. Lastik dişi aşınarak aşınma göstergesi ile aynı düzeye geldiğinde, lastik aşınma sınırına ulaşmış demektir ve karlı veya yağmurlu havalarda yeterli çekiş sağlamayacağı için değiştirilmelidir.

Fren Bakımı

Yetkili servislerde binek araçların fren hidroliği kontrol edilmeli ve gerekiyorsa değiştirilmelidir. Çünkü eğer hidroliğin içinde nem varsa bu fren sisteminin donmasına neden olabilir. Araç hareket ettikten sonra sönmesi gereken ABS lambası yanıyorsa “ABS arızalı” anlamına gelmektedir ve mutlaka yetkili serviste onarılmalıdır.

Araç Fren Bakımı

Tuzun Fren Disklerindeki Olumsuz Etkisi

Yapılan bazı araştırmalar sonucunda, kışın buzlanmayı önlemek için yol üzerine atılan tuzun disk frenler üzerinde bir anlık frenlerin zayıflaması şeklinde olumsuz bir etkisinin olduğu saptanmıştır.

Diskin üzerinde biriken tuzlu suyun frene ilk basıldığında freni çok zayıflattığı ve fren mesafesini şaşılacak şekilde uzattığı saptanmıştır. Bu sorun daha sonraki frenlemelerde ortadan kalkmaktadır. Bazı araç üreticileri bu sorunu azaltabilmek için aracın altına,hareket halindeyken tuzlu suyun disklere gidişini önleyen aerodinamik deflektörler takmışlardır.

Tavsiye edilen , hareket halinde tuzlu bir ortamdan geçtikten sonra, arkadan gelen araçları tehlikeye sokmadan, sık ve hafif şekilde frene basılarak ve gece aracınızı parketmeden önce kuvvetli bir şekilde fren yapılarak, fren diski üzerinde biriken tuz tabakasının temizlenmesidir.

Aynı tavsiye yağmurlu havalarda diskleri ıslatabilecek bir su birikintisinden geçildikten hemen sonrası için de geçerlidir.

Yol Kontrolü

Yolun kaygan olup olmadığı (lastikle yol arasındaki tutunma) kritik bir duruma girmeden önce bilinmelidir. Gelişen taşıt teknolojisi pek çok konuda gelişmeler sağlamış olmasına karşın, taşıtın üzerinde gittiği yolun kayganlığı hakkında önceden bilgi veren bir sistem henüz geliştirilememiştir. Bazı araç üreticilerinin böyle bir sistem üzerinde çalıştıkları bilinmektedir. “Audi Road Vision“. Bir süre daha mevcut kısıtlı olanaklarla yolun kaygan olup olmadığını kontrol etmek zorundayız.

  • Kontrol işi dikkatli bir gözlemle yapılabilir, yani yolun parlaklığı ve yansıması gözle kontrol edilebilir.
  • Kaygan yolda yansıma daha çoktur ve parlaktır.

Ancak çok deneyimli gözler tarafından yapılabilecek olan bu gözlemden daha güvenilir ve herkes tarafından uygulanabilecek yöntemler de vardır:

  • Kaygan yolda direksiyon hafifler.
  • Kaygan yolda patinaj olduğu, motor devir göstergesinin yükselmesinden anlaşılabilir.
  • Kaygan yolda gaza hafif basıldığında ASR (ETC) daha erken devreye girer (ASR Uyarı lambası gaza basınca yanar, bırakınca söner).
  • Kaygan yolda hafif frene basıldığında ABS yolun kuru olduğu duruma göre daha erken devreye girer ( ABS’nin çalışması fren pedalındaki darbelerden anlaşılır).
  • Kaygan ve dönemeçli yolda frene veya gaza basıldığında ESP daha erken devreye girer (ESP lambası yanıp söner).

Kar Üzerinde Gereksiz Frenden Kaçınma

ABS ‘siz araçlarda kaygan yollarda fren sırasında ön lastikler kilitlenirse direksiyon hakimiyeti ortadan kalkar, arka lastikler kilitlenirse aracın arkası savrulur. ABS’li araçlarda fiziksel sınırlar aşılmadığı sürece bu sorunlar yoktur. Ancak ABS’nin de eriyen buz ve yumuşak kar üzerinde fren mesafesini uzattığı bilinmelidir. Aslında en doğrusu acil frenler dışındaki yavaşlamalarda frenleri kullanmak yerine motorun kompresyonundan yararlanmaktır.

Karda Gereksiz Fren Yapma

Burada dikkat edilmesi gereken, özellikle arkadan itişli araçlarda , ani vites küçültmelerinden kaçınılması gereğidir. Kaygan yollarda dönemeçlerde fren yapmaktan kaçınılmalıdır. Aracın hızı dönemece gelmeden düz alanda düşürülmelidir. Çok kaygan yollarda özellikle yokuş aşağı inişlerde aracın hızı ve vitesi o şekilde seçilmelidir ki, gaz pedalı bırakıldığında araç blokajsız yavaşlamalı, gaza basıldığında patinajsız hızlanmalıdır.

Kar Üzerinde ABS’li Araçla Nasıl Fren Yapılır?

Ani bir durumda fren pedalına sonuna kadar basılmalı ve ABS direksiyon hakimiyetini koruyacağı için aynı anda direksiyon engelden kaçacak yönde çevrilmelidir. Kaygan yollarda doğal olarak fren mesafesi uzayacağı için ABS’nin devrede olduğu yani çalıştığı süre de uzayacaktır. ABS’nin çalışması fren pedalındaki darbelerden anlaşılır . Bu sırada fren pedalı dibe doğru gideceğinden, sürücünün oturuş pozisyonunun buna uygun olması gereklidir, yani bacaklar fren pedalıyla birlikte dibe kadar yetişecek şekilde oturulmalıdır.

Fren yapılması gereken durumlarda mümkün olduğunca lastiklerin yola tutunmasınının daha çok olduğu bölgelerde olmasına dikkat edilmelidir. Bu bölgeler yerden yansımanın fazla olduğu, diğer araçların geçmesinden dolayı camlaşmış yerler değil, taze ve kuru karın olduğu bölgeler olmalıdır. Köprü, viyadük ve güneş almayan bölgelerin diğer bölgelere göre daha soğuk olduğu ve yolun buzlanmış olabileceği düşünülmelidir.

Kaygan yollarda araç kullanırken sürücü tüm dikkatini yola vermelidir, cep telefonu ve radyo kapatılmalı, sol ve sağ ön camlar hafif aralık bırakılarak lastiklerin çıkardığı ses dinlenerek, yola tutunması izlenmelidir. Kısa hüzmeli farlar açılmalı , sis farları ancak görüş mesafesinin 50 m nin altına indiği durumlarda ve araç hızı 50 km/h’ ye düşürülerek kullanılmalıdır.

ABS Fren Tekniği

Unutulmamalıdır ki, en gelişmiş araçlardaki en gelişmiş çekiş ve elektronik güvenlik sistemleri (4X4, diferansiyel kilitleri, kış lastikleri, SBC, ABS, ASR, EBV, ESP, BAS) sürücülerin kendilerinin ve araçlarının sınırlarını zorlamaları için değil , ani durumlarda araca olan güvenlerini artırarak stressiz araç kullanmaları için geliştirilmişlerdir. Günlük kullanım sırasında ABS, ASR ve ESP’in sık sık devreye girmesi sınır değerlere de sık sık ulaşıldığı anlamına gelir , aracın hızı mutlaka düşürülmelidir.

Bu elektronik güvenlik sistemlerin hiçbirisi fizik yasalarını değiştiremez, yani dönemece aşırı hızla girmiş bir aracın merkezkaç kuvvet nedeniyle dönemeç dışına savrulmasın önleyemez, kış lastikleri ile buzlu yollarda kaymayı önleyemez, gerekiyorsa çekiş olan lastiklere zincir takılmalıdır.

Tavsiye edilen, kışın fiziksel sınırlara daha kolay ulaşılabilen kaygan yollarda daha yavaş ve çok daha dikkatli araç kullanılmasıdır.

Sürücüler araçlarının ve kendilerinin sınırlarını kritik durumlara girmeden önce, trafiğe kapalı alanlarda ve mümkünse uzmanların yardımıyla, öğrenmeğe çalışmalıdırlar.

Araç Kayması

Kaygan bir yol yüzeyinde aracın direksiyon hakimiyeti kaybolduğunda patinaj meydana gelir. Patinaj aracın ön, arka veya dört tekerleğinde meydana gelebilir. Patinajların çoğu yol veya trafik koşullarına göre çok hızlı araç kullanılması nedeniyle meydana gelir. Ani veya sert fren yapma, kurbda çok hızlı seyretme veya çok ani bir şekilde hızlanma, aracınızın kaymasına ve hatta yuvarlanmasına yol açabilir.

Aracınız kaydığında, direksiyonu kayma yönüne göre yönlendiriniz. Bunun için direksiyonu aracınızın yönlenmesini istediğiniz doğrultuda yönlendiriniz. Ancak, direksiyonu aşırı derecede yönlendirmemeye dikkat ediniz. Aracınız buzlu bir yüzeyde düz doğrultuda kaydığında, boş vitese geçiniz veya debriyaj pedalına basınız.

Durma Mesafesi

Kışın bütün araçlar karla kaplı yollarda daha uzun bir sürede durabilir. Aşağıda yer alan kış ve dört mevsim lastiklerine ait durma mesafelerinin karşılaştırıldığı tablo, 50 km/s ile seyreden bir aracın doğru bir hat üzerinde durmasına göre düzenlenmiştir. Test Koşulları:
– -20 C’de asfalt yüzey üzerinde 3 ila 5 cm’lik yoğun kar ve buz tabakası altında.
– Araçlar otomatik vites ve kilitlemesiz fren sistemi ile donatılmıştır.
– Dört teker çekişli araçlarda düzenlenen deneyler, bütün teker çekişli araçlar için yapılmaktadır.

Küçük ArabaKış lastiği39.1 m
Dört mevsim lastiği50.7 m
Hafif ticari araçKış lastiği38.3 m
Dört mevsim lastiği51.1 m
4-teker çekişli araçKış lastiği35.7 m
Dört mevsim lastiği42.8 m

Islak, karlı veya buzlu yolda, hız kontrolü kullanımını sınırlamanız gerekmektedir. Bu koşullar altında hız kontrolü, aracınızın beklenmedik bir şekilde hızlanmasına neden olarak reaksiyon sürenizi ve aracınızı kontrol etme kabiliyetinizi azaltabilir.

Kışın Araçlarda Bulunması Gereken Malzeme Seti

Aracınızda, kış mevsiminde araç kullanırken olağanüstü durumlarda gerekli olabilecek bir malzeme seti bulundurmanız tavsiye edilir. Aracınızda bulundurduğunuz temel malzemeler, yolda kaldığınız durumlarda sizin ve yolcularınızın konfor ve güvenliğini sağlayacaktır. Aracınızda bulundurulması tavsiye edilen araç ve gereçler aşağıdaki gibidir:

  • Buz kazıyıcı/kar fırçası
  • Kürek
  • Kum veya diğer çekiş destekleri
  • Çekme halatı veya zincir
  • Yardımcı kablolar
  • Yol işaret ışığı veya ikaz lambası
  • Yakıt tüpü antifrizi
  • Fener ve piller
  • İlk yardım çantası
  • Yangın söndürücü
  • Küçük alet seti
  • Ekstra giyecek ve ayakkabı
  • Battaniye
  • Dayanıklı enerji besinleri- örneğin, çikolata veya şeker, meyve suyu, çorba, şişe suyu
  • Mum
  • Kibrit veya çakmak

Seyir Halinde Uyulması Gereken Kurallar

Takip Mesafesi

Kaygan bir yolda durmak daha uzun sürer. Dolayısıyla, önünüzdeki araçla aranızda yeterli mesafe bırakmak önemlidir. Normal sürüş şartlarındaki güvenli takip mesafesi kuralı, iki saniye kuralıdır.

İki Saniye Kuralı

1. Yolun ilerisinde yer alan yol işareti gibi bir işareti gösterge olarak seçin.
2. Öndeki aracın arka bölümü işareti geçerse, “seksen sekiz, seksen dokuz” şeklinde sayın.
3. Aracınızın ön bölümü işarete ulaşırsa, saymayı bırakın. Eğer işarete “seksen dokuz” sayısını saymadan önce ulaşırsanız, aracı çok yakın bir mesafeden takip ediyorsunuz demektir. Kış aylarında ve özellikle kötü hava koşullarında, iki saniye kuralını iki kere uygulayınız.

Araç İki Saniye Kuralı

Karlı Yollar

Yol üzerinde bulunan sertleşmiş kar kitlesi buz kadar kaygan veya düz ve yumuşak olabilir. Sulu kar yolların çamurlu olmasına yol açabilir. Yoğun çamur kitlesi aracınızın tekerlek yuvasına yerleşebilir ve direksiyon hakimiyetinize etki edebilir.
1. Araç kullanırken uzağa bakınız, bu şekilde yolunuzun üzerindeki tehlikeleri fark edebilirsiniz ve tepki vermek için yeterli süreniz olur.
2. Sürüşünüzü yol ve hava koşullarına göre ayarlayınız.
3.Yavaşlayınız ve aracınızın kaymasına neden olacak ani direksiyon, fren ve hızlanma hareketlerinden kaçınınız.
4. Karlı yolda araç kullanırken çok dikkatli olunuz.

Buz

1. Yol üzerindeki gölge alanlar, köprüler ve üst geçitler soğuk havada daha kısa bir sürede buzlanır ve güneşe maruz kaldıktan sonra da buzun erimesi daha fazla vakit alır. Dolayısıyla, bu kesimlere yaklaşırken dikkatli olunuz.
2. Yol üzerindeki siyah ve parlak şekilde görülen donmuş alanlara karşı dikkatli olunuz. Bu kesimlerde aracınız aniden yoldan çıkabilir. Yavaşlayınız, ayağınızı frenden çekiniz ve aracınız bu kesimden geçerken vitesi boşa alınız veya debriyaja basınız.

Kar ve Çamur Sıçraması

Karlı, ıslak ve çamurlu yollarda, ağır taşıtlar ve otobüsler aracınızın ön camına çamur sıçratabilir ve görüşünüzü engelleyebilir. Aracınızı tedbirli bir şekilde kullanınız ve kar sıçramalarını asgari seviyeye indirmek için yeterli mesafe bırakınız.

Görüş Uzaklığı

Kar yağışı ve tipi nedeniyle görüş uzaklığının azaldığı ve gün ışığının düşük olduğu ortamlarda sürücülerin görme ve görünme özelliği kritik hale gelmektedir. Görünürlüğün düşük olduğu zamanlarda, aracınızın aydınlatma sistemini tamamen açık tutunuz.

Beklenmedik Durumlar

Kara saplandığınızda veya yolda kaldığınızda, panik yapmayınız. Güvenliğiniz ve ısınma koşulları nedeniyle aracınızda kalınız. Yardımın ulaşmasını bekleyiniz. Cep telefonunuz varsa ve cep telefonunuzun kapsama alanında yer aldığı bir bölgedeyseniz, yardım isteyiniz.

Yoğun trafiğin yer aldığı bir karayolunda bankette bulunan bir araçtan çıkmak zorunda kalırsanız, eğer mümkünse, trafikten uzak olan kapıyı kullanınız.

Aracınızı kardan kurtarmak istediğinizde dikkatli olunuz. Sıkıca giyininiz, karı kürekle yavaşça atınız ve aşırı derecede güç sarf etmeyiniz. Sağlık sorununuz varsa, karı kürekle atmaya veya aracı itmeye teşebbüs etmeyiniz. Giysiler kuru kaldığı sürece, vücut ısısı muhafaza edilir. Kar ve kar yağışı nedeniyle ıslanan giysiler, vücut ısısının tehlikeli bir şekilde düşmesine neden olabilir.

Dikkatleri aracınızın üzerine çekmeye çalışın. Acil durum flaşörü, işaret fişeği kullanınız. Motorunuzu tedbirli bir şekilde kullanınız. Egzoz dumanına karşı dikkatli olunuz. Temiz hava almak için rüzgar almayan camlardan birini açınız. Motoru çalıştırmadan önce, egzoz borusunun kar ile kaplanıp kaplanmadığını kontrol etmek amacıyla zaman zaman aracınızı terk ediniz.

Özellikle gece boyu süren kar fırtınası esnasında, yardımın ulaşması zaman alabileceğinden, araçta bir kişinin uyanık kaldığından emin olunuz. Ayaklarınızı, kollarınızı ve ellerinizi hareket ettirerek kan dolaşımını muhafaza ediniz.

Kaynak:

1- Alpay Lök, Makina Yüksek Mühendisi
2- KGM

İlgili Yazılar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

close

15 Bin Üyemize Katılın