Esas olarak Değişken Hava Hacimli (VAV) sistemlere benzeyen İndüksiyonlu Değişken Hava Hacimli (VAV-i) sistemleri besleme havası ile ortam havasını karıştırarak konfor koşullarını iyileştirirken önemli ölçüde enerji tasarrufu sağlar. Özel hava dağıtıcıları ve fan coil üniteleri gerektirmeyen VAV-i sistemleri bu özellikleri ile tüm dünyada geleneksel sabit ve değişken hacimli (VAV/CAV) sistemlere göre giderek daha fazla kullanılıyor.
VAV-i Sistem Tanımı
İndüksiyonlu (Tetiklemeli) Değişken Hava Hacimli (VAV-i, Induction Variable Air Volume) hava çıkış ünitelerinin (terminal) çalışması, ortamdaki soğutma gereksinimine göre birincil, yani hava işleme ünitesinden gelen koşullandırılmış hava miktarını ayarlayabilen standart Değişken Hava Hacimli (VAV) ünitelerine benzer. Ancak VAV-i sistemleri enerji tasarrufu ve yüksek düzeyde konfor sağlayabilir.
VAV-i üniteleri %20-100 kısma aralığında, özel bir dağıtıcı ya da fan yardımına gerek kalmadan hava hacmini hassas olarak ölçer ve kontrol eder.
VAV-i sistemleri bu özellikleri sonucu, belirli bir soğutma yükü için sabit ya da değişken hava hacimli sistemlerin örneğin 14C besleme hava sıcaklığıyla sağladığı konforu, 10C gibi daha düşük sıcaklıktaki birincil hava ile sağlayabilir. Bunun anlamı yaklaşık % 30 daha az hava akışı demektir.
Birincil hava miktarındaki bu büyük azalma hava işleme ünitesi fanlarının daha az çalışması ve standart sistemlere göre daha küçük boyutlu seçilmesi dolayısıyla daha az güç tüketilmesi anlamına gelir. Benzer şekilde kanal kesitleri de yaklaşık %30 azalır. Bu da malzeme ve işçilikte önemli bir azalmayı gösterir. Sonuç olarak VAV-i üniteleri hem yatırım hem de işletme sırasında önemli kazanımlar sağlar.
VAV-i sisteminin bir başka yararı da, birincil hava miktarının azaltılması sonucu ortama beslenen toplam besleme hava miktarı da azalır. Bunun sonucu VAV-i ünitesi %20 birincil hava ile çalışsa bile VAV ya da diğer cihazlarda hava akış miktarı azaltıldığında ve besleme havasının hava dağıtıcıdan çok düşük hızda çıkması ile ortaya çıkan soğuk havanın hızlı düşmesi (air dumping) olayı görülmez. Bunun sonucu konfor koşulları da daha iyileşir. Standart VAV sistemlerinde sınır tipik olarak %50’dir. VAV-i sistemlerinde en düşük akış miktarı daha küçük miktarlara ayarlanabildiği için düşük yük koşullarında da enerji tasarrufu sağlanır.
Teknik Özellikleri
• Sistemin verimli çalışması için VAV-i ünitesinde basınç kayıpları düşük olmalıdır.
• Ünite oda asma tavanına yerleştirileceği için, konfor koşulları bakımından, ses seviyesinin olabildiğince düşük olması beklenir.
• Yer durumu ve yerleştirme kolaylığı için boyutları küçük olmalıdır.
• Ek ısıtma bataryası seçenekli hava dağıtım kutusu (plenum) sağlanabilmelidir.
• Gerektiğinde çoklu hava çıkış bağlantısı yapılabilmelidir.
• VAV-i ünitesinin tek başına veya bina yönetim sistemiyle (BMS) çalışma durumuna göre ayar düzenekleri ve/veya sürücüleri, sıcaklık algılayıcıları belirlenmeli ve siparişte belirtilmelidir. Üniteler buna göre sahada teslim edildikten sonra tek başlarına çalışabilecekleri gibi, BMS sistemine bağlanmaya hazır şekilde fabrika montajlı olarak teslim edilmesi kolaylık sağlar.
• VAV-i ayar donanımı ve/veya sürücüleri, sıcaklık algılayıcılarının, VAV ünitesinin verimli çalışmasından sorumlu tek kaynak olması için ve sisteminin başarımı (performans) bakımından aynı VAV üreticisi tarafından sağlanması önerilir.
Çalışma Esası
VAV üniteleri odadaki asma tavana yerleştirilir ve bir kanalla ana besleme hava kanalına bağlanır. VAV-i üniteleri yardımcı fanlar kullanmadan oda havasını veya tavan boşluğundaki havayı merkezi hava işleme ünitesinden (Air Handling Unit- AHU) gelen koşullandırılmış hava ile karıştırır. Soğutma konumunda indüksiyonlu (tetiklemeli) VAV kutuları sabite yakın hava hacmi sağlamak için odaya beslenen koşullandırılmış birincil (primer) hava akışının yardımıyla ikincil (sekonder) havayı (iç ortam havasını) hareketlendirerek karışmalarını sağlar. Bu işlem ile düşük kısma oranlarında bile iç ortamda gerekli hava akışı oluşturularak istenilen oda konforu sağlanır. Tetiklemeli sistemlerde, genellikle, besleme havasının ortama girdikten sonra tavana yakın bölgelerde yarattığı “coanda” etkisi ile besleme ve ortam havalarının karıştırılması sağlanır.
Makalenin Devamı