Pozu kısaca “iş kalemi” olarak düşünebilirsiniz. Poz, özellikle inşaat ihalelerindeki; Teknik şartnamelerde, yaklaşık maliyetlerde, teklif cetvellerinde ve hakedişlerde kullanılan bir terim olsa da Mal ve Hizmet alımı işlerinde de yer yer kullanılır. Poz terimi; Rayiçler, Analizler ve Fiyatlar’ın tamamını kapsar.
“Beton Pozu” örneğinden gidelim; piyasada “Beton Pozu” denildiğinde akla ilk olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yayınladığı Y.16.050 Poz No’lu beton pozları gelmektedir. Bunun yanı sıra, kamu ihalesi olmayan özel işler için de her firma kendi pozunu oluşturabilir, kendi poz kitabını hazırlayabilir.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na ait bir poz örneği
Poz No: Y.16.050/01
Tanımı: Beton Santralinde Üretilen Veya Satın Alınan Ve Beton Pompasıyla Basılan, C 8/10 Basınç Dayanım Sınıfında Beton Dökülmesi (Beton Nakli Dâhil)
Yayınlayan İdare: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
2016 Birim Fiyatı: 137,78 TL
Örnekte de görüldüğü üzere, her pozun bir poz numarası olur. Bu numara, ilgili iş kalemini tanımlayan bir kod görevi görür.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, İller Bankası, Devlet Su İşleri, Karayolları, Vakıflar Genel Müdürlüğü gibi idareler her yıl pozlar için güncel fiyat yayınlarlar. Böylece ihaleye çıkacak olan resmi kurumlar, ihaleye çıkacakları inşaat işinin yaklaşık olarak maliyetini bu pozlar üzerinden hesaplayabilirler.
Poz Çeşitleri
İnşaat işlerinde üç tip poz bulunmaktadır. Bunlar;
-Rayiç
-Fiyat
-Analiz olmak üzere toplam 3 tanedir.
Rayiç Nedir?
Bir iş kalemini oluşturan malzeme, işçilik vb. ana satırlara rayiç denir. Rayiç kavramı bir örnek ile çok rahat anlaşılabilir. Y.23.014 No’lu demir pozunun analizini incelersek rayicin ne olduğu tam olarak anlaşılacaktır.
AMP Hakediş programından bir demir pozu analizi örneği.
Yukarıdaki analizde gördüğünüz hem “Düz İşçi” hem de “Çelik Çubuk” rayiç olarak adlandırılmaktadır. Ancak 03.651(Y) Poz No’lu “Demir kesme ve bükme makinasının 1 saatlik ücreti” ise yardımcı analizdir. Çünkü o pozun da yine rayiçlerden oluşan kendi analizi bulunmaktadır.
Fiyat Pozu Nedir?
Rayiçlerden oluşan bir analizi bulunmayan pozlara fiyat pozu denir. Kamu ihalelerinde kullanılması doğru olmasa da, analiz oluşturmanın vakit aldığı durumlarda teknik şartnameyi oluşturan kişi tarafından üşenilip analizi oluşturmadan fiyat satırı olarak geçilmektedir.
Analiz Nedir?
İnşaat İşlerinde pozların hangi rayiçlerden oluştuğunu gösteren detay tablolara analiz denir. İki tip analiz vardır:
-İnşaat Analizi
-Tesisat Analizi
İki analiz türü de birbirine oldukça benzer.
İnşaat Analizi
İnşaat analizi, inşaatın kaba ve ince kısmında kullanılacak olan inşaat kalemlerini kapsar. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yayınladığı inşaat analizlerinden olan Y.16.050/01 numaralı beton pozunun analizi şu şekildedir:
AMP Hakediş programından bir analiz örneği.
Yukarıdaki tabloda Poz No sütununda gördüğünüz pozlardan 04.042/01 No’lu beton harcı pozunun da kendi analizi bulunmaktadır. Bu nedenle bu poza Yardımcı Analiz denilmektedir. 04.031 No’lu Su pozu, 01.015 Betoncu Ustası pozu ve 01.501 No’lu Düz İşçi pozlarının ise analizi yoktur, dolayısıyla birer bu pozlara rayiç denmektedir.
Tesisat Analizi
Tesisat analizi genellikle makine mühendislerinin ve elektrik mühendislerinin kullandığı pozları kapsar. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve TEDAŞ gibi idareler tarafından her sene yayınlanırlar.
Tesisat analizi genellikle iki ana kalemden oluşur; malzeme ve montaj. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın tesisat analizlerinden olan 201.1001 numaralı çelik boru pozunun analizi şu şekildedir:
AMP Yazılım hakediş programından bir tesisat analizi örneği.
Kaynak:hakedis.org