Tübitak öncülüğünde çeşitli kurum ve kuruluşlarla birlikte enerjinin üretimi, geliştirilmesi ve tasarımı konusunda devam etmekte olan MİLRES, MİLGES, MİLHES, YGDA projelerine yer verilmiştir.
MİLRES, MİLGES, MİLHES, YGDA Projeleri
Milli Rüzgar Enerji Sistemleri Geliştirilmesi ve Prototip Türbin Üretimi (MİLRES)
Proje Kapsamı
Projede 500kW ve 2.5 MW’ lık endüstriyel ölçekte elektrik üretimi yapan rüzgar türbinlerinin tamamen özgün ve yerli teknoloji ile geliştirilmesi ve prototiplerinin üretilmesi hedeflenmiştir. TÜBİTAK hakem sürecinde proje iki aşamaya bölünmüştür. İlk etapta 500 kW’lık rüzgar türbini geliştirilecek, bu prototip deneme amaçlı kullanılarak tasarım olgunlaştırıldıktan sonra 2.5 MW’lık türbin prototipi geliştirilecektir. 500 kW prototip denemelerinde belirlenen tasarımlar 2.5 MW’lık türbin sistemlerine de uygulanacaktır. Projede ana sistemlerin tamamı ile alt sistemlerin tamamına yakını, MİLRES proje ekibi tarafından, özgün ve yerli olarak tasarlanıp geliştirilmiş ve ülkemizde üretilmiştir. Ayrıca projenin 1. aşamasında 9 değişik üniversite ve kurumdan 98 araştırmacı ve 23 lisansüstü öğrenci görev almaktadır.
Proje Amacı
Projemizin temel amacı tasarımı ve teknolojisi Türkiye’ye ait, özgün ve dünya standartlarında rekabetçi bir rüzgâr sanayinin kurulması için gereken altyapıyı oluşturmaktır. Projenin gerçekleştirilmesindeki amaçlar aşağıdaki gibi sıralanabilir;
• 10 yıllık dönemde Elektrik İşleri Etüt İdaresi tarafından planlanan 20 GW ve 20 yıllık dönemde de toplam 40 GW rüzgar enerjisi kapasitesi kurulumu için (1 MW kapasite 1 milyon USD) yurt dışına çıkacak toplam 40 Milyar USD kaynağın %25’ini yerli türbin teknolojisi ile üretip 20 yıllık dönemde 15 milyar USD ulusal kaynağın yurt dışına çıkmasını önlemek,
• Ülkemizde rüzgâr türbini alt sistemlerinin üretim ve test altyapısını geliştirmek, sanayici ve işçilerimize iş olanakları sağlamak, 120 bin kişiye doğrudan ve 250 bin kişiye dolaylı istihdam oluşturmak,
• Ulusal içerikli enerji Ar-Ge konularına sanayimizin daha fazla ilgisini çekmek ve rüzgâr türbini teknolojisinin yerlileştirilmesini sağlamak,
• Uluslararası enerji pazarında yarışabilecek enerji teknolojileri geliştirmek, uluslararası enerji yatırımlarında öncü rol almak,
• Rüzgâr gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik teknolojileri geliştirmek,
• Bu alanda işgücünün de yetiştirilmesiyle, yerli üretimin canlandırılması ve benzer pazarlara ihracat potansiyelini değerlendirmek,
• Rüzgâr santralleri için; kule, kanat, generatör ve ilgili güç elektroniği sistemlerini geliştirmek,
• Uzun dönemde dünyada rüzgâr türbini tasarımı, üretimi ve satışta ilk 5’e girmek.
Proje Yürütücüsü Kurum ve Kuruluşlar
1- Sabancı Üniversitesi
2- Türk Havacılık Ve Uzay Sanayi A.Ş. (TUSAŞ/TAI)
3- İstanbul Ulaşım A.Ş.
4- İstanbul Teknik Üniversitesi
5- Marmara Araştırma Merkezi
Proje Müşteri Kurumları
1- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
Milli Güneş Enerjisi Santrali Geliştirilmesi (MİLGES) Projesi
Proje Amacı
Projenin temel amacı, Türkiye’nin fotovoltaik (FV) temelli güneş enerjisi santral ekipman ihtiyaçlarını kendi teknolojisi ile üreten ve dünyaya ihracat yapan bir ülke haline gelebilmesi için gerekli altyapının oluşturulması ve pilot uygulama olarak 10 MW kapasiteli bir Güneş Enerjisi Santrali (GES) kurulmasıdır.
Proje Kapsamı
Proje 1 Aralık 2014 tarihinde başlamış olup proje süresi 3 yıl olarak öngörülmüştür. Projenin yöneticiliğini TÜBİTAK MAM üstlenmiştir. Projede kullanılacak olan eviriciler ve izleme sistemleri TÜBİTAK MAM tarafından geliştirilecektir. Bereket Enerji’nin Denizli’ye yapacağı yatırımla Türkiye’de ilk defa yerli güneş hücresi üretilecek olup, TÜBİTAK MAM tarafından kurulacak olan 10 MW kapasiteli güneş enerjisi santralinde yerli olarak üretilen bu gözeler ve paneller kullanılacaktır. Proje kapsamında GÜNAM, PERC (Passivated Emitter Rear Cell) türü güneş gözelerinin geliştirilmesi ve bu konuda Bereket Enerji’ye Ar&Ge desteği verme görevini üstlenmiştir.
Proje kapsamında başlıca;
• Fotovoltaik (PV) hücre geliştirilmesi,
• PV panel tasarımı,
• İnverter geliştirilmesi,
• GES İzleme ve Kontrol Sistemi Tasarımı (GES SCADA),
• 10 MW gücünde Komple GES Kurulumu gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir.
Proje Yürütücüsü Kurum ve Kuruluşlar
1- TÜBİTAK MAM
2- ODTÜ GÜNAM
3- Bereket Enerji A.Ş.
Proje Müşteri Kurumları
1- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
Hidroelektrik Santral Bileşenlerinin Yerli Olarak Tasarımı ve Üretimi (MİLHES)
Proje Amacı
Projenin amacı; milli olanaklar kullanılarak, hidroelektrik santrallerin verimliliğini ve emre amadeliğini artıracak şekilde, düşey tip Francis türbin, Senkron Generatör, Hız Regülatörü, İkaz Sistemi ve SCADA sisteminin tasarlanması, üretilmesi ve devreye alınmasıdır. Bu amaca yönelik olarak yapılacak tüm geliştirme ve üretim Kepez-1 Hidroelektrik Santralinde uygulanacaktır.
Proje Kapsamı
Proje 1 Şubat 2015 tarihinde başlamış olup proje süresi 36 ay olarak öngörülmüştür. Projede, yürütücü kuruluşlardan, kontrol-ikaz sistemleri konusunda tecrübesi bulunan TÜBİTAK MAM, projede Generatörün tasarımının yanı sıra İkaz Sistemi, Hız Regülatörü ve SCADA sistemlerinin tasarım ve üretimi ile generatör ve türbine ilişkin saha testlerini gerçekleştirecektir. Tasarım-model üretim-test sistemi altyapısına sahip olan TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, türbin tasarımı, model üretimi, uluslararası standartlara uygun model testlerini gerçekleştirecektir. Projede ayrıca üretim konusunda tecrübeli Türkiye Elektromekanik Sanayi Genel Müdürlüğü (TEMSAN), ve bir özel kuruluş olan HİDROPOL mühendislik (HİDROPOL) türbin ve generatörün üretiminde görev alacaklardır. TEMSAN, Hidroelektrik Santraller konusundaki kapsamlı saha tecrübesiyle üretim dışında söküm, kurulum ve devreye alma faaliyetlerinde de görev alacaktır.
Proje Yürütücüsü Kurum ve Kuruluşlar
1- TÜBİTAK-MAM Enerji Enstitüsü
2- TOBB-ETÜ Üniversitesi
3- HİDROPOL Mühendislik Makina Elektrik Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş.
4- Elektromekanik Sanayi Genel Müdürlüğü (TEMSAN)
Proje Müşteri Kurumları
1- Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü
Çok Seviyeli Modüler Çevirgeç Tabanlı Sırt-Sırta Bağlı Yüksek Gerilim Doğru Akım (YGDA) Sistemi Geliştirilmesi
Proje Amacı
Projenin amacı; Ülkemiz ile komşu ülkeler arası (iki taraflı) elektrik enerjisi alış verişine olanak sağlayacak Sırt – Sırta Bağlı (Back to Back) Statik İki Yönlü Aktif Güç İletim Sisteminin (AA/DA/AA çevirgeç sistemi) yerli imkânlarla tasarlanarak geliştirilmesidir.
Proje Kapsamı
Proje 15 Haziran 2014 tarihinde başlamış olup proje süresi 36 ay olarak öngörülmüştür. Bu projede, ülkemiz ile komşu ülkeler arasında enterkoneksiyona olanak sağlayacak kendinden komütasyonlu modüler çok seviyeli çevirgeç tabanlı sırt-sırta bağlı bir YGDA sistemi geliştirilecektir. Her biri 25 MW gücünde, orta gerilim (OG) seviyesinde sırt-sırta bağlanan IGBT ya da IGCT tabanlı dört adet çevirgeç birimi paralel çalıştırılarak 100 MW gücünde bir YGDA sistemi oluşturularak iki yönlü güç akışı sağlanacaktır. Sistemde kullanılacak gerilim kaynaklı çevirgeçler, modüler ve çok seviyeli yapıda olacaktır. Sırt-sırta bağlı YGDA sisteminin her iki bağlantı noktasındaki güç kalitesi parametreleri uluslararası standartlara ve ülkelerin yönetmeliklerine uygun olacaktır. Sırt-sırta bağlı YGDA sistemi iki yönlü aktif güç akışı sağlamanın yanı sıra aktif ve reaktif gücün bağımsız olarak kontrol edilebilmesine, bölgeler arası düşük frekanslı salınımların sönümlendirilmesine ve primer/sekonder frekans kontrolü gibi işlevlerin yerine getirilmesine olanak sağlayacak şekilde tasarlanacaktır. Çevirgeçlerin kontrol sistemleri sayısal tabanlı (güncel FPGA/DSP teknolojileri), gömülü yazılımı güncelleştirilebilir, açık kaynak kodlu ve esnek yapıda olacaktır.
Proje Yürütücüsü Kurum ve Kuruluşlar
1- TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü
2- ADULARYA Enerji A.Ş.
Proje Müşteri Kurumları
1- Türkiye Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü (TEİAŞ)
Kaynak: Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü, MİLRES, MİLGES, MİLHES, YGDA Projeleri