Avrupa Birliği’nin enerjide dışa bağımlılığı gün geçtikçe artmaktadır. Birlik, kullandığı enerjinin %50’sini ithal etmektedir. Eğer herhangi bir tedbir alınmazsa bu ithalat 2020 veya 2030 yılında %70 seviyesine çıkacaktır. Enerjideki bu dışa bağımlılık Avrupa Birliği’ne ekonomik, sosyal, ekolojik ve fiziksel riskler yaratmaktadır. Enerji ithalatı toplam ithalat içerisinde %6’lık bir paya sahip olmasına rağmen, jeopolitik olarak ithal edilen petrolün %45’i Ortadoğu’dan ve doğal gazın %40’ı Rusya’dan gelmektedir. Bu durumun ileride Avrupa birliğinde ciddi bir dışa bağımlılık yaratacağı düşünülmektedir. 2000 yılı sonunda petrol fiyatlarında yaşanan ani yükseliş, bu riski oldukça net olarak üye ülkelere göstermiştir. Bu tarihten sonra birlik üye ülkeleri dışa bağımlılığın azaltılması için bir dizi önlemler almaya karar vermişlerdir. Örneğin; 2002/31/EC sayılı ve 22 Mart 2002 tarihli Komisyon Direktifi ile ev tipi klimalar için enerji etiketlemesi direktifini çıkartılmış ve daha az enerji tüketen yüksek verimli ürünler teşvik edilmiştir.
Benzer şekilde Avrupa Birliği liderleri Mart 2007 tarihinde iklim değişikliği ile mücadele ve birliğin enerji güvenliğinin sağlanarak rekabet gücünün arttırılması hedeflerini içeren yaklaşımı onaylamışlardır. Bu doğrultuda birlik 2020 yılı aşağıdaki hedefleri üye ülkeler için oluşturmuştur:
– Sera gazı salım oranlarının 1990 yılına kıyasla % 20 azaltılması,
– Yenilenebilir enerjilerden % 20 oranında kaynak sağlanması,
– Enerji tüketiminin daha verimli kullanımla % 20 azaltılması.
Enerjinin daha verimli kullanılması içinde birlik yukarıda örneğini verdiğimiz gibi direktiflerle ürünlerin enerji sınıflarının belirlenmesi yönünde bir çok çalışma başlatmış ve özellikle ev tipi ürünler için enerji etiketlemesi uygulaması ciddi olarak bir çok ürün için tamamlanmıştır. Bu sayede tüketiciler daha bilinçli olarak ürünleri alma, kullanma ve tüketimlerini bir nebze olsun bastan tahmin etme imkanına sahip olmuşlardır.
Her ne kadar bireysel ürünlerde bu tip çalışmalar yoğun olarak yapılmışsa da endüstriyel ürünlerde bu çalışmalar çok ciddi olarak tamamlanamamıştır. Endüstriyel ürün grubuna giren soğutma gruplarında enerji etiketlemesi uygulaması mümkün olmuşsa da özellikle klima santrali gibi müşterinin beklenti ve istekleri doğrultusunda oluşturulan ürünler için birlik genelinde ortak bir direktifin kısa sürede oluşturulması pek mümkün gözükmemektedir. Fakat, bu konuda sorumluluk hisseden üreticiler müşterilerinin enerji tüketimi konusunda daha ciddi bir bilgiye sahip olması amacıyla bir belgelendirme kuruluşu olan Eurovent aracılığıyla bu belgeye haiz ürünler için bir sınıflandırma oluşturmuşlardır.
Aslında Eurovent Avrupa Bırliği’nde sektörümüz ile ilgili standart, kanun, yönetmelik v.b. dokümanların hazırlanmasında son derece etkin bir kurumdur.
Eurovent Belgelendirme Programları bağımsız bir kuruluş olan Eurovent Belgelendirme Şirketi tarafından yönetilir ve tüm dünyada ısıtma, havalandırma, hava koşullandırma ve endüstriyel soğutma için doğru ve güvenilir ürün bilgisi sağlayan bir kaynak olarak görülür. Eurovent Belgelendirme’nin prensibi tüm programlar için aynıdır ve sektörde tektir. Eurovent, fiziki olarak cihazları, Eurovent Belgelendirme ile anlaşmalı bağımsız la boratuvarlarda test ettirip üreticilerin verilerinin doğruluğunu teyit eden Avrupa’daki tek şirkettir.
Üreticiler kendi istekleriyle Eurovent Belgelendirme’ye başvurular. Eurovent Belgelendirme, üreticinin tesisini ziyaret ederek üretilmekte olan üründen rastgele bir tanesini seçerek ürüne ait verileri doğrulamak adına Avrupa’da anlaşmalı olduğu bağımsız laboratuvarlardan birine ürünü göndererek ilgili prosedürlere uygun şekilde testini gerçekleştirir. Teste tâbi tutulan ürün, sadece katalog verileri veya üreticinin secim programındaki sonuçlarla test sonuçları örtüştüğü zaman belgelendirilmektedir.
Klima santralleri ile ilgili Avrupa birliğinde EN 1886 ve EN 13053 standartları mevcuttur. Bu standartlar;
EN 1886 Binaların Havalandırılması- Klima Santralleri – Mekanik Performansı
EN 13053 Binaların Havalandırılması-Klima Santrallari – Bölümlerin, Komponentlerin ve Cihazların Ölçümü ve Performansları
EN13053 standartının yeni enerji etiketlemesinin temelini oluşturacak şekilde revize edilmiştir. Bu revizyonla standartda aşağıdaki ana değişiklikler yapılmıştır.
Bu revizyonla birlikte klima santrallerinde enerji tüketimi 3 ana faktör aracılığıyla tanımlanmıştır.
• Isı geri kazanımının sıcaklık verimi ve basınç kaybı
• Cihazın iç kesitindeki hava hızı
• Fan motorlarının çektiği güç.
Bu faktörlerin birbirleriyle olan ilişkilerini ortaya koyan formüller ve yine enerji etiketlemesinde bu yeni değişikliklere bağlı olarak klima santralleri 3 ana gruba ayrılmıştır.
Grup 1: Kış tasarım dış hava sıcaklığı minimum < 9°C olan %100 veya karışım hücreli kısmi taze havalı üniteler
Grup 2: Resirkülasyon üniteleri veya tasarım giriş sıcaklığının her zaman > 9°C üniteler Bu gruba ön koşullandırmadan geçirilen ünitelerde dahildir.
Grup 3: Hücreli aspiratörler Enerij etiketlemesinin uygulanacağı grupların tanımlanmasından sonra bu gruplar aşağıdaki tabloda gözüktüğü üzere referans tabloya oturtmuşlar ve A’dan başlayarak F’ye kadar 6 ana enerji sınıfı tanımlanmış ve ilgili formülleri oluşturulmuştur.
Kaynak:Erkan TUNCAY, Alarko Carrier Sanayi ve Ticaret A.Ş., Sistem Klima Ürün Yöneticisi