Asansör Hesabı

Asansör Hesabı, trafik analizi ve hesaplaması, özellikle yoğun nüfuslu yüksek yapılarda mimarların bina mimarisini daha iyi yapılmalarını sağlayan, dikey insan taşımacılığında önemli bir konudur.

Trafikten amaç, maksimum sayıda insanı, minimum zamanda ve bina hacmini en az kullanarak asansör tesisatının kurulmasını sağlamaktır. Yolcular ve asansör içinde beklemek, ne kalabalık bir kabinde olmak, ve ne de uzun bir süre kabinde kalmak isterler. Bu istekleri karşılamak için optimum bir çözüm bulmak trafik analizi yapılmasıyla mümkündür. Büyük binalarda uygun servis sağlamak için birkaç yolcu asansörü gereklidir. Bu durum da tek bir asansörün istekleri karşılamasından daha karmaşık asansör tesislerinin dizayn problemlerini oluşturur.

Hızdaki değişimler, kapasite, kabinlerin sayısı ve yerleşimleri, maliyet ve servis kalitesini etkileyen temel faktörlerdir. Trafik analizi seçeneklerinden biri, ekonomik olmasının yanı sıra, binanın ihtiyaçlarını en iyi karşılayabilecek bir seçenek olabilecektir.

Asansör tesislerinin tasarlanmasında, servis verilen binanın kullanım amacı belirleyicidir. Binaların kullanım amacına göre tipleri:

1. Değişik kiracıları olan ofis binaları
2. Tek amaçlı ofis binaları, devlete ait ofis binaları
3. Profesyonel amaçlı binalar yani, tıp merkezleri araştırma merkezleri, posta ayrıştırılması için kullanılan özel amaçlı binalar.
4. Oteller
5. Apartmanlar
6. Hastaneler

Asansör kabinlerinin pozisyonları, kullanıcıların binaya girişinde çok çabuk dağılımlarının mümkün olan en yakın yerinde olmalıdır. Çeşitli katlarda asansör çıkışları da, kat nüfus dağılımlarının mümkün olan en yakın yerinde olmalıdır. Otopark girişlerinin, kantinlerin ve konferans salonlarının girişlerindeki trafik akışına özel önem verilmelidir. Eğer bina ana caddeden tek bir girişe sahipse kullanıcıların asansörleri girişe uygun bir yerleşimle tek bir sırayla uygun bir konumda düzenlenmelidir.

Bina iki girişli ise, iki asansör gereklidir. Her girişteki kabin sayısı, o girişi kullanabilecek kullanıcı sayısıyla belirlenir. Asansör girişleri genellikle merdivenlerin yanındadır, merdivenleri kullanma eğiliminde olanlar, kattan kata merdiven kullananların trafiğe ve tehlike anında asansör kullanımı da dikkate alınmalıdır.

Binalardaki günlük trafik bileşenleri, trafik piklerinin uygun olarak karşılanabilmesi için dikkatli olarak tayin edilmelidir. Normal olarak üç trafik yoğun talebiyle karşılaşılır. Bunlar, sabah, öğle ve akşam yoğun talepleridir. Trafik analizleri, genellikle sabah yoğun talebi göz önünde tutularak yapılmaktadır. Değişen sayıda kullananı olan binalarda, sabah talebi olarak kullanan sayısının %10-13 oranında bir kullanıcı sayısı saptanır. Bu oran sabit kullanıcılı binalarda % 17-25 olarak alınabilmektedir. Yani tek kullanıcı çeşitli binalarda bina nüfusunun %17-25’nin sabah yoğun trafiğinde 5 dakika esnasında en yoğun kullanımı gerçekleştirecekleri beklenir.

Asansörlerden sağlanması istenen servis kalitesi, binanın tipine, yapılacak masrafa ve kullanıcıların önemine bağlıdır. Servisin kalitesi, kullanıcıların istedikleri yerlere ulaştırılmasındaki hızla ölçülür. Buda, istenen kata ulaşmada asansör zamanı ve ortalama kullanıcının asansörü beklemesindeki toplam zamanla tanımlanır. Bu zaman ne kadar kısaysa, sağlanan serviste daha iyi olacaktır. Bir kişinin maksimum harcadığı zamanı, bir asansörü beklemek için geçirdiği süredir. Bu zaman “Bekleme Aralığı” dır ve gelen kabinlerin, ulaşmaları için geçen zaman aralığıdır. Bu zaman, her bir kabinin gidip gelme süresine ve kabin sayısına bağlıdır. Gidip gelme zamanı, bir asansörün giriş katından ayrıldıktan sonra, ortalama sayıda kullanıcıyı üst katta ortalama durağa ulaştırdıktan sonra tekrar giriş katma gelmesi için geçen süredir.

Bir asansör servisi, az bekleme aralığı ve kısa ulaşım zamanıyla da gerçekleştirilebilinir. Kullanıcılar, Bu iki durumdan birincisini tercih ederler, bekleme süresinde kullanıcı sabırsızdır. Bu nedenlerle, 20-60 saniye bekleme suresi, binanın kullanım amacına bağlı olarak seçilir.

Servis için belirli bir standart henüz tanımlanmamıştır. Farklı binalarda asansör servis kalitesi, ortalama gidiş- geliş süresi ve kullanıcının ortalama asansör için bekleme süresi için toplam kullanılan ortalama zaman, her bina için karşılaştırmalı olarak tayin edilir. [1]

Hesaplamalardaki formüller ve tabloların detaylı açıklamasını örnek bir hesap üzerinde inceleyelim. Bu yayında asansör trafik hesapları, mukavemet hesapları, kuvvet hesapları ve motor gücü hesabının nasıl yapıldığını öğrenebileceksiniz.

Asansör Hesabı – 1.Yayın

Asansör Hesapları için Tablolar

Asansör Hesabı – 2.Yayın

Asansör ile ilgili bu özet bilgiden sonra asansör hesapları yapabileceğiniz, internette kaynak olarak sunulan çeşitli excel hesaplamalarını ekteki linklerden indirebilirsiniz.

Önemli: Bilindiği üzere Eylül 2017 sonrası yeni asansörlerde EN 81-20 ve EN 81-50 standardı zorunlu hale gelmiştir. Eski EN 81-1/2+A3 standardı için yapılan mukavemet hesapları artık EN 81-50 ye göre yapılmaya başlanmıştır. Dolayısıyla hesaplarda da değişiklik olmuştur. Bu doğrultuda örnek mukavemet hesabı dijital ortamda aşağıdaki makaleden inceleyebilirsiniz.

TS En 81-20/50 Standardı İle Değişiklikler ve Ray Hesapları

Aşağıdaki hesaplar Eylül 2017 öncesi yapılan hesaplamaları içermektedir.

Asansör Hesap Programları
Açıklama	İndirme Linki
Asansör Avan Proje Hesapları – 1 Excel	asansor-avan-proje-hesabi-1.xls
Asansör Avan Proje Hesapları – 2 Excel	asansor-avan-proje-hesabi-2.xlsx
Asansör Avan Proje Hesapları – 3 Excel	asansor-avan-proje-hesabi-3.xls
Asansör Hidrolik Ünite Hesapları Excel	asansor-hidrolik-unite-hesabi.xls
Asansör Mukavemet Hesabı – 1 Excel	asansor-mukavemet-hesabi-1.xls
Asansör Mukavemet Hesapları – 2 Excel	asansor-mukavemet-hesabi-2.xlsx
Asansör Trafik Hesabı – 1 Excel	asansor-trafik-hesabi-1.xls
Asansör Trafik Hesapları – 2 Excel	asansor-trafik-hesabi-2.xls
Asansör Trafik Hesapları – 3 Excel	asansor-trafik-hesabi-3.xls
Asansör Trafik ve Kuvvet Hesapları – 1 Excel	asansor-trafik-ve-kuvvet-hesabi-1.xlsx
Asansör Trafik ve Kuvvet Hesapları – 2 Excel	asansor-trafik-ve-kuvvet-hesabi-2.xls
Asansör Trafik, Kuvvet ve Gerilim Hesapları Excel	asansor-trafik-kuvvet-ve-gerilim-hesabi.xls
Asansör Kuvvet ve Motor Gücü Hesapları Excel	asansor-kuvvet-ve-motor-gucu-hesaplari.xls
Hidrolik Asansör Hesapları Excel	hidrolik-asansor-hesabi.xls

Autocad formatında asansör projelerini ekteki linkten indirebilirsiniz.

Asansör Autocad Projeleri
Açıklama	İndirme Linki
Asansör Projesi Autocad	Asansör Projesi.dwg
Asansör Avan Projesi – 1 Autocad	Asansör Avan Projesi – 1.dwg
Asansör Avan Projesi – 2 Autocad	Asansör Avan Projesi – 2.dwg
Asansör Avan Projesi – 3 Autocad	Asansör Avan Projesi – 3.dwg
Asansör Avan Projesi – 4 Autocad	Asansör Avan Projesi – 4.dwg
Hidrolik Asansör Projesi-1 Autocad	Hidrolik Asansör Projesi-1.dwg
Hidrolik Asansör Projesi-2 Autocad	Hidrolik Asansör Projesi-2.dwg
Karşı Ağırlık Arkada Asansör Projesi Autocad	Karşı Ağırlık Arkada Asansör Projesi.dwg
Karşı Ağırlık Yanda Asansör Projesi Autocad	Karşı Ağırlık Yanda Asansör Projesi.dwg
Araç Asansör Projeleri Autocad	arac-asansorleri.rar

Kaynak:
1- Dr. Müh. Serpil KURT, Asansör Trafik Dizaynı
2- Asansör Trafik Hesabı ve Asansör Hesapları Yayını, Anonim