Tesisat Yalıtımı Nedir ? Tesisat Yalıtımı Nasıl Yapılır ?

Tesisat Yalıtımı bir binanın ısıtılması veya soğrulması için harcanan enerjiden tasarruf edilmesinde önemi büyüktür. Özellikle binaların ısıtılmayan bölümlerinden geçen tesisatın ve vanaların yalıtımı yapıldığı taktirde enerji tasarrufu çok önemli mertebelerdedir. Bu sebeple tesisatı oluşturan, boruların, tankların, depoların, klima kanallarının, vana ve armatürlerin, içerisinden geçen akışkanın sıcak ya da soğuk oluşuna göre uygun yalıtım malzemeleri ile yalıtılması gerekmektedir.

Tesisat izolasyonu geri dönüşümü en kısa olan yalıtım uygulamasıdır, yalıtım tutarı birkaç ay içerisinde geri kazanılmaktadır. Enerji kazanımı yalıtım alanına, akışkanın cinsine ve kullanılacak malzemelerin özelliklerine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.

Tesisat yalıtımı denince aklımıza gelen içinden akışkan geçen borular, vanalar, havalandırma amaçlı kullanılan kanallar, radyatörler, kazan daireleri, hidrofor, soğutma üniteleri, kombi-boyler vb. cihazlarda ısı, ses, yangın yalıtımı yapılmasıdır.

Tesisatta Isı Yalıtımı Nedir ?
Boruların ve havalandırma kanallarının içinde taşınan akışkanın ve havanın dış ortam koşul ve sıcaklıklarından etkilenmeden ısı kazanımını ya da ısı kaybını engelleyebilmek ve sistemin sağlıklı olarak çalışmasını sürdürmesini sağlamak adına yapılan işleme tesisatta ısı yalıtımı denir. Binanın daha az enerji kullanarak ısınması veya serinlemesi dolayısıyla çevre kirliliğinin azaltılması, cihazların daha verimli çalışmasının sağlanmasıdır.

Tesisatta Ses Yalıtımı Nedir ?
Cihazların çalışması sırasında çıkardığı ses, titreşim ve ısıl genleşmeler bu gürültünün temel sebeplerindendir. Borulardan geçen akışkan hızı, kanallardan geçen havanın kanal yüzeyine çarpmasıyla oluşan ses de gürültü olarak nitelendirilebilir. Bu tip ses ve titreşimleri en aza indirilmesi için alınan tedbirlere tesisatta ses yalıtımı denir.

Tesisatta Yangın Yalıtımı Nedir ?
Tesisat yalıtımında yangın güvenliği açısından en önemli noktalardan biri hem tesisatın yangın etkilerinden korunmasının hem de yangın esnasında mümkün olduğunca küçük bir hacme hapsedilen alev ve dumanın yayılmasının durdurulmasıdır. Yaşam alanlarımızda risk oluşturan ekipmanlar tesisat boruları, havalandırma kanalları, elektrik kablolarının, şaftların yangının ilerlemesinde en riskli noktalar olduğu bilinmektedir. Bu noktalarda yangının ilerlemesini engellemek için alınan tüm tedbirlere tesisatta yangın yalıtımı denir.

Tesisatta Yalıtımın Faydaları
Yönetmeliklere uygun yapılacak tesisat yalıtımı:
1- Isınma veya serinleme amacıyla yapılan harcamalardan tasarruf ettirir, kışın daha iyi ısınmaya, yazın ise serin kalmaya, imkan sağlar.
2- Tesisat yalıtımı yoğuşmayı engellediğinden tesisatı korozyona (paslanmaya) karşı uzun ömürlü olmasını sağlar.
3- Yakıt tüketimini ve dolayısıyla atık gaz salımlarını azaltarak çevre kirliliği ve küresel ısınmanın önlenmesine katkıda bulunur.
4- Sağlayacak verimlilikle, ülkemizin enerjide dışa bağımlılığını azaltır.
5- İçerisinde yüksek sıcaklıklarda akışkan taşınan tesisatlarda yalıtım uygulamaları ile hattın çevresinde bulunan diğer teçhizat ya da ekipmanın ve bu tesisat hatlarında görevli personelin sıcaklık etkisinden korunmasını sağlanır.
6- Tesisattan kaynaklı seslerin azaltılması, insanların daha gürültüsüz bir ortamda yaşamasını sağlar.
7- Titreşim kaynaklı seslerin yalıtılması sayesinde binanın taşıyıcı sisteminin zarar görmesi engellenir, binanın ömrünü uzatır.
8- Yangın yalıtımı tesisat kanalları ile katlar ve bölümler arası duman ve alev geçişini geciktirir. Yangın esnasında insan ve diğer canlıların tahliyesi için zaman kazandırır.

Tesisat Yalıtımının Uygulandığı Yerler
Tesisat yalıtımı;
1- Tüm dikey ve yatay tesisat borularında ısıtma ve soğutma yapılan havalandırma kanallarında, vanalarda, radyatör arkasında uygulanır.
2- Binaların kazan daireleri ve ekipmanlarda ısı kaybını engellemeye yönelik ısı yalıtımı yapılır.
3- Soğutma ünitelerinde, split klima ve klima santrallerinde ısı kazanımı ve yoğuşmayı engellemeye yönelik ısı yalıtımı yapılır.
4- Havalandırma kanallarının içinde özellikle menfez çıkışlarından gelen sesis azaltılması için ses yalıtımı yapılır.
5- Boru, hidrofor, brülör ve kazanlarda oluşan gürültü ve titreşimi engellemeye yönelik ses yalıtımı yapılır. Titreşim yapan cihazların zeminle temas ettiği noktalarda uygulanır.
6- Genellikle yangın kaçış koridorlarını besleyen havalandırma kanallarında ve yatay-dikey geçişlerin olduğu şaftlarda (elektrik kabloları, borular, kanallar yangını önleme amaçlı olarak uygulanır.
7- Kazan dairelerinde iş güvenliği ve yangın riski açısından yüzey sıcaklığı yüksek olan ekipmanların (vana, kazan, flanş) dış yüzeylerinde yangın yalıtımı amaçlı uygulanır.
8- Bacalar, ısı kaybı ve yoğuşmaya karşı yalıtılır.

Konut Satın Alırken/Kiralarken veya Mevcut Binanıza Yalıtım Yaptırırken Tesisat Yalıtımıyla İlgili Sormanız Gereken Sorular
Yıllar boyu yaptığınız birikimler ile konut satın alırken veya kiralarken cevap bulmanız gereken soruları şöyle sıralayabiliriz:
1- Tesisat borularında, vanalarında yalıtım var mı?
Sistem devredeyken boru ve vana yüzey sıcaklıkları elle dokunulduğunda rahatsız edici sıcaklıkta ise ısı yalıtımı yapılmadığını gösterir.
2- Tesisatın soğutma hatlarında ısı yalıtımı yapılmış mı?
Hatlarda göreceğiniz siyah lekeler, yoğuşma ve su damlacıkları ile küf ısı yalıtımı yapılmadığını ya da yanlış yalıtım kalınlığının seçildiğini gösterir.
3- Havalandırma kanallarında ses yalıtımı yapılmış mı?
Sistem devredeyken rahatsız edici sesin oluşması ses yalıtımı olmadığı ya da yanlış kanal tasarımı yapıldığını gösterir.
4- Pis su borularında ses yalıtımı yapılmış mı?
Üst katta bulunan sifonun çekilmesi ile oluşan gürültü alt katta duyuluyorsa ses yalıtımının olmadığını gösterir.
5- Binanın ısıtma, soğutma, havalandırma sisteminin geçmiş yıllardaki performansı konusunda bilgi edindiniz mi?
6- Isıtma, soğutma ve havalandırma sisteminde kullanılan boru ve kanallar ile van gibi tesisat elemanları yalıtılmış mı?

Mevcut binanıza yalıtım yaptırırken cevap bulmanız gereken soruları şöyle sıralayabiliriz:
1- Kullanılacak ısı yalıtım malzemesinin etiketinde CE işareti yer alıyor mu? (Ce işareti ürünlerin mevzuatlarda tanımlanan asgari şartları gösterir. Bu bağlamda ısı yalıtım malzemelerinin CE işareti ile sunulması yasal bir zorunluluktur. CE işareti taşımayan ürünleri almayınız.)
2- Kullanılan ısı yalıtım malzemelerinin yalıtım değerlerini kontrol ettiniz mi?
(Yalıtım yaptırmadan önce size önerilen ısı yalıtım malzemelerinin yalıtım değerleri; size önerilen uygulama kalınlığında elde edeceğiniz tasarrufun miktarını belirler. Malzemenin yalıtım değerleri ürünün ambalajında yer alan etikette yer alır. Bu etikette yer alan ve R sembolü ile gösterilen ısıl direnç değerini kontrol edin. Malzeme seçerken mutlaka ısıl direnç değerini sorun ve R değeri büyük olan çözümleri tercih edin.)

Tesisat Yalıtımı Nasıl Yapılır ?
Tesisat yalıtımı temel olarak kendinden yalıtımlı boru veya havalandırma kanalları kullanılarak, tesisat üzerine sonradan malzemelerin kaplanması ile yapılır. Tesisatta ısı geçişine karşı yüksek direnç gösteren cam yünü, taş yünü, kauçuk köpüğü, polietilen köpüğü, vana ceketi gibi malzemeler uygulanır. Uygulama yapılırken ısı köprüsü oluşturmayacak ve süreklilik sağlanacak şekilde yalıtım yapılması esastır.

Tesisat Yalıtım Malzemeleri
Tesisat yalıtımında kullanılan malzemelerinde aranan temel özellikleri, ısı iletkenlik katsayısı, buhar difüzyon direnç kat sayısı, yangına dayanıklılık, uygulama kolaylığı, ekonomiklik ve dayanım sıcaklığı olarak sıralanabilir. Hem ısıtma hem de soğutma tesisatında kullanılacak ısı yalıtım malzemelerin düşük ısı iletkenlik değerine ve yangına karşı yüksek dayanıma sahip olması ve su buharına maruz kalmayacak şekilde uygulanmaları, emniyet, verimlilik ve tesisatın kullanım ömrü için son derece önemlidir.

Tesisat Yalıtım Malzemeleri Dayanım Sıcaklığı

Akışkan Sıcaklığına Göre Tesisat Yalıtım Malzemeleri

Sıcak Hatlarda Tesisat Isı Yalıtımı
Yapıların ısıtma tesisatı genellikle ılık veya sıcak hatlar sınıfına girmektedir. Yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi polietilen, kauçuk köpüğü, cam yünü, taşyünü ve cam köpüğü sıcak hatlarda kullanılabilecek en doğru yalıtım malzemeleri olarak karşımıza çıkmaktadır.

Soğuk Hatlarda Tesisat Isı Yalıtımı
Bir mekanın soğutulması için gereken enerji miktarı, ısıtılması için gerekli olan enerji miktarından çok daha fazladır. Soğuk hatlarda yapılacak izolasyon uygulamalarında bu konuya dikkat edilmeli ve hassas davranılmalıdır. Gidiş dönüş borularının yalıtımı birleştirilerek değil, araların 50 mm boşluk kalacak şekilde döşenmelidir. Açık gözenekli malzeme kullanılacaksa yoğuşmanın engellenmesi için buhar kesici bir malzeme ile dıştan kaplanması gerekir. Yalıtım malzemesi içerisinde ya da boru yüzeylerinde yoğuşma olması halinde kullanılan yalıtım malzemesinin ısıl direnci azalmakta ve metal borularda korozyon oluşmaktadır.

Bazı Tesisat Yalıtım Malzemelerinin Su Buharı Difüzyon Direnç Katsayıları

Vana Armatür Flanş Yalıtımı
Uygulama zorluğu ve bilgi eksikliği nedeniyle vanalar, tesisat yalıtımı yapılan yerlerde bile genellikle yalıtımsız bırakılmaktadır. Vana, flanş ve armatürlerin yalıtımları genellikle galvaniz kutuların içine doldurulan camyünü ya da taşyünü doldurularak yapılmaktaydı, vana bakımı ve su sızıntısı vb. sebeplerle yerini sökülüp takılabilen yalıtım ceketlerine bırakmıştır.

Kaynak: İzoder, Isı Su Ses ve Yangın Yalıtımcıları Derneği, Binalarda Tesisat Yalıtımı