Şerbetlik, haznesine konulan sıvıyı (ayran, şerbet vs.) karıştırarak donmasını önleyen, sıvının her tarafının eşit bir şekilde soğutmaya yarayan cihazlardır.
Su sebili ise, içerisine konan suyu istenen ısıya getirmeye yarayan cihazlardır. Sebilin su haznesine şebekeden su bağlantısı yapılır. Su tesisatı şamandıralı bir sistemden oluşur. Bu sistemler hem sıcak hem de soğuk su elde edebilmek için tasarlanmıştır. Soğutma istendiğinde sistemin kompresörü çalıştırılır. Kompresör soğutucu akışkanı kondensere gönderir. Kondenser soğutucu akışkanın ısısını dış ortama atarak yoğuşturur. Kılcal borudan (genleşme elemanı) akışkan geçirilerek basıncı düşürülür ve evaporatöre gönderilir.
Burada soğutulacak olan sudan ısı çekilerek soğutulur, soğutucu akışkanda buharlaşır. Alçak basınçta kompresöre geri emilir. Su kullanıldığında şamandıralı sistemden hazneye sürekli su akışı olur. Isıtma istendiğinde rezistans devreye alınarak su istenen sıcaklıklara kadar ısıtılabilir. Isıtma ve soğutma için ayrı ayrı termostatlar kullanılır. Bu devrede ¼ hp ve daha üstü kompresör, fan soğutmalı kondenser, evaporatör (nikelajlı, kıvrık borulu) kullanılır. Bu soğutucularda sıcaklık eksi değerlere düşmez. Çünkü eksi değerlere düşülürse su donar. Su sebillerinin dış gövdeleri paslanmaz çelik, emaye veya düzgün boya atılmış bir saçtan yapılmalıdır. Suyun bulunduğu hazne paslanmaz, nikelajlı veya galvanizli sacdan yapılmalıdır. Şerbetliklerin hazneleri mukavemete dayanıklı cam veya mika alaşımından saydam olacak şekilde yapılır. Soğutulacak içecek maddesini devir-daim ettirerek homojen karışım sağlamak ve içeceğin donmasını önlemek için bir devir-daim pompası kullanılır. Soğutma istendiğinde kompresör soğutucu akışkanı kondensere gönderir. Soğutucu akışkan burada ısısını dış ortama atarak yoğuşur ve içeceklerden ısı alacak konuma gelir. Genleşme elemanı kılcal boruda basıncı düşürülerek evaporatöre gönderilen akışkan burada içecek maddesinden ısıyı alarak içeceği soğuturken akışkan buharlaşır ve kompresör tarafından emilir. Şerbetlikler tek içecek maddesi için tasarlanabildiği gibi aynı anda birden fazla içeceği soğutacak şekilde de tasarlanabilir. Şerbetliklerde sürekli içecek maddesi olacağından temizliğine dikkat edilmeli bulunduğu ortamlarında temiz olması gerekmektedir. Şerbetliklerde kullanılan devir-daim pompaları manyetik alan etkisiyle çalışmaktadır. ¼ hp kompresör, fan soğutmalı kondenser ve kıvrık borulu nikelajlı şerbetlik evaporatörü kullanılır.
Şerbetlik ve Su Sebili Arızaları ve Giderilmesi
Kompresör Arızası
– Yeni kompresörü takmadan önce, sistemde eski kompresörün yaratmış olduğu muhtemel bir pislik ve birikinti kontrol edilmelidir.
– Kompresörden bir parça yağ numunesi alınmalı, yağda renk değişikliği olmadan bir yanma kokusu varsa normal bir kompresör değişimi yapılabilir.
– Yağın rengi koyulaşmış ise, motorun yanmış veya kavrulmuş olduğu anlaşılır.
– Yeni kompresör ve drayer takılmadan, tüm sistem iyice temizlenmelidir.
– Yeni yağ, eski yağ ile karışarak yeni kompresörü bozabilir veya drayer ve kılcal boruda tahribat yaratabilir.
Devridaim Pompası Arızası
Devridaim pompasında elektriksel ve mekanik arızalar meydana gelebilir. Elektriksel arızalarda bağlantılar kontrol edilir sorun giderilir. Pompa motoru yanmışsa veya gövdeye kaçak yapıyorsa pompa yenisi ile değiştirilir.
Flatör Bakımı
Şebekeye bağlı olan sebillerde, su doldurma ünitesinde flatörlü bir düzenek mevcuttur. Şebekeye bağlanan su bağlantısından sisteme kullanılan su miktarı kadar sürekli flatör kontrollü su akışı olur. Flatörün vana kısmında ve vidalarında zamanla kireç oluşur. Oluşan bu kireç tabakası flatörün çalışmasını engeller ve tutukluk yapar. Suyun akışını kesemez hâle gelir. Kısa aralıklarla flatör ve mafsalı kontrol edilmeli ve gerekli bakımları yapılmalıdır.
Kaynak: MEGEP, Şerbetlik ve Su Sebili