Klima seçimi ile ilgili “Klima Seçim Kriterleri” yazısında bahsedilmişti. Bu makalede ise mekana ve farklı yaşam alanlarına uygun değerde klima seçimi yapılabilmesi için gerekli koşul ve önemli faktörlerden bahsedilecektir.
Yaşanan mekanların ısısının her mevsim kontrol edilmesi yaşamı kolaylaştırır, insan metabolizmasının ritmini korur ve verimliliğini arttırır. Bu nedenle konutlar, iş yerleri ve turizm isletmeleri için klima lüks değil ihtiyaçtır.
İhtiyacın karşılanabilmesi doğru tespit ve cihaz seçimi ile mümkündür. Pencere tipi, split veya kanallı klimalar farklı kullanım ve uygulama ihtiyaçlarına göre geliştirilmiş cihazlardır. Ekonomik olarak değerlendirildiğinde pencere tipi klimalar en uygun fiyatlı çözümlerdir. Montajı kolaydır ve mekanda az yer kaplarlar, sınırlı da olsa taze hava girişine müsaade ederler. Ancak diğer sistemlere göre ses seviyeleri daha yüksektir. Split klimalar pencere tipi klimalara göre daha pahalı olmalarına karşın daha sessizdirler. Bu klimalar bir dış bir veya daha fazla iç üniteden oluşurlar. İç ünitelerle dış ünite arasında kablo ve borulardan oluşan bağlantı hattı olması gereklidir. Montajları uzman kisiler tarafindan yapılmalıdır. Yapıları itibari ile dışarıdan taze hava sağlayamazlar yer değistirmeleri mutlaka uzman kişilerce yapılmalıdır. Dekoratif ve sessiz olmaları nedeniyle konut ve bürolarda kullanılmaları tercih sebebidir. Mahal içinde montaj özgürlüğü ve dekoratif özellik ayrıcalığı mevcuttur.
Kanallı klimalar büyük mekanlarda ve insan sayısı fazlalaştığında soğutulan-ısıtılan havanın kanallar vasıtası ile bir çok noktadan dağıtılabilmesi mümkündür. Şartlandırılan hava kanallar vasıtası ile istenilen her noktaya taşınılabilir. Buna istenilen oranda taze hava sağlayabilme olanağı da vardır. Kanallı tip klimalar birçok bölümden oluşan iş yerleri, restaurant, cafe, market, sinema, hastane ve tek merkezden soğutulması / ısıtılması mümkün olan mekanlarda kullanıldığı gibi her tarafın aynı ısıda olması istenen villalar ve konutlar içinde homojen hava sıcaklığı sağlayacağından tercih edilebilir. Klima seçiminde en önemli konu doğru kapasite tayini olduğundan bunun uzman kişilere yaptırılması gerekir.
Kapasite seçimi esnasında yapılacak hata daha sonra telafisi çok zor olan üzücü neticeler doğurur. Gereğinden büyük cihaz seçimi yapıldığı zaman cihazımız sık sık devreye girip çıkar. Klimanın en önemli elemanı olan kompresör bu durumda yorulur ve ömrü azalır. Gereğinden küçük cihaz seçilmesi halinde ise cihazımız sürekli çalışır ancak ortam sıcaklığını istenen düzeye getiremez. Enerji sarfiyatı yüksek olur ancak istenen konfora bir türlü ulaşılamaz. Bu aksamaları önlemek için cihazı tesis edilmek istenen her mahallin taban alanı, kat yüksekliği, güneş alan pencere ve duvar alanları, gölgede kalan pencere ve duvar alanları, tavan ve çatı özelliği (izolasyonlu/izolasyonsuz) mahalde kullanılan ısı üreten cihazlar, aydınlatma özellikleri mahalde bulunan ortalama insan sayısı tespit edilmelidir.
Doğru kapasitenin belirlenmesi kadar önemli bir diğer konu da klimanın doğru yer doğru şekilde monte edilmesidir. Klima montajında en önemli adım klimanın yerleştirileceği yerin seçimidir. Örneğin gerek pencere gerekse split tipi klimaların koltuk, çalışma masası, yatak gibi insanların uzun süreli kaldıkları yerlerde direkt olarak üfleme yapacak şekilde monte edilmesi halinde klima istenen konforu sağlamak yerine rahatsız edici bir ortam oluşturabilir. Split klimalarda dış ünite mutlaka havadar açık alanlara ve sağlam duvarlara monte edilmelidir. Bakır boru uzunluğu teknik katalog içerisinde seçilmeli ve borular uygun şekilde izole edilmelidir.
Özetle söylemek gerekirse klima montajı yapmak tam bir profesyonellik gerektirir. Keşif ve montajı yapacak kişinin firma eğitimi almış profesyonel yetkili servisi olması gerekir. Montaj için kullanılan bakır boru izolasyon malzemesi, dekoratif bant, kablo, montaj askısı gibi malzemeler sistem performansını ve güvenliğini doğrudan etkileyen malzemelerdir.
Bina, mağaza, endüstriye ve ticari alanlar ile kapının açık kalmasının istendiği ortamlarda İklimlendirilecek alanın enini, boyunu, yüksekliğini çarpın ve çıkan sonucu 150 ile çarpın. Elde edilen rakam size BTU/h cinsinden soğutma yükünü yaklaşık olarak verecektir. Ancak kullanılan alanda 4 kişiden fazla insan varsa, kişi başına 150, ısı yayan üreteç (spot, ikiden fazla bilgisayar gibi) varsa 400, şartlandırılacak alan güneye bakıyorsa veya çatı katı ise 2000, sayılarını çıkan sonuca eklediğinizde size gerekli olan klima kapasitesini yaklaşık tayin etmiş olursunuz. Ancak en doğru hesaplama ısı kazancı hesabı yapılarak bulunabilir. Detaylı bilgi için ısı kazancı hesabı ve pratik klima hesabı konularını inceleyebilirsiniz.
Klima Seçimi Kriterleri
– Binanın yapısı ve mal sahibinin istekleri
– Binanın kullanım amacı
– Kuruluş maliyeti
– İşletme maliyeti
– Kapasite
– Performans
– Yer ihtiyacı
– Güvenirlik
– Servis ve bakım kolaylığı
– İç hava kalitesi
– Isıl konfor
– Gürültü faktörü
– Çevre faktörü gibi kriterler göz önünde bulundurulur.
Ofis Binalarında Klima Seçimi
– İç dekorasyon
– Havalandırma kabiliyeti
– Binanın kullanımı
– Kat bazında bağımsız sistem
– Ses, yer kaybı, işletim kolaylığı
– Radyatörle ısıtma
– Üst kottan soğutma
– Yatırım maliyeti
– İşletmesi kolay
– Esnek sistem
– Enerji maliyetleri paylaşımı
– Servis ve filtre değişimi
– Mevsim geçişleri
– Kullanım saatleri
– Hava hareketi
– Havalandırma kabiliyeti gibi faktörler dikkate alınmalıdır.
Banka Şubeleri Klima Seçimi
– Havalandırma
– İdeal ısıtma –soğutma
– En az servis ve bakım
– Tam emniyet
– Kullanım kolaylığı
– İşletme esnekliği
– Yüksek konfor, sessizlik
– Düşük maliyet
– İklim koşullarına uygunluk
– Mimariye uyum-estetik
– Ek maliyet
– Tozdan korunma
– Özel hacimler
– Kanallı ısı pompası split cihazlarla 12ay havalandırma, ısıtma, soğutma
– WC, arşiv, kasa odalarında aspirasyon
– Jeneratör odasından egzost
– Sistem, UPS, ATM odalarından egzost yapılmaz
– Uzaktan kumanda imkanı
– Kapılardan yoğun hava kaçışı faktörler dikkate alınmalıdır.
Sinema, Tiyatro, Konser Salonları Klima Seçimi
– Kışın soğutma ihtiyacı olabilir, kış kiti mutlaka bulunmalıdır
– Isıtma da hava ile yapılıyorsa dönüş alt kottan yapılmalıdır
– Kışın taze hava ile soğutma yapılabilir
– Ses sinema için kritik değildir, tiyatro için kritik bir parametredir.
– Üfleme havaları ışık yoğunluğuna göre dağıtılmalıdır (sahne aydınlatma yükü)
– Doluluk oranı sinemalarda önemlidir. Tiyatrolarda genelde tam dolar v.b.faktörler dikkate alınmalıdır.
Süper Marketler Klima Seçimi
– Süper market büyüklüğü ve yapısı sistem parametrelerini belirler
– Isı kazanç ve kayıpları giriş kapıları ve çevresinde meydana gelir. (hava perdesi, rüzgarlık)
– İki veya üç kademeli çatı tipi paket veya kanallı split klimalar.
– Soğutucu dolapların soğutma etkisi
– Taze hava miktarı 20-30m3 /h kişi v.b. faktörler dikkate alınmalıdır.
Lokantalar, Kafeler, Barlar Klima Seçimi
– Yemek kokusu, yoğun insan, sigara dumanı
– Değişken ısıl yükler
– Isıl yükler fazla ve belirgin gizli ısı kazancı
– Kapılardan yoğun hava kaçışı
– Kişi başına taze hava ihtiyacı 50-70m3/h
– İnsanlardan gelen ısı kazancı:100kCal/h
– Aydınlatmadan gelen ısı kazancı:25Watt/m2
– Taze hava mutfağa ayrıca beslenmelidir. Lokanta bölümünden emilmesi hijyen nedeniyle istenmez
– Davlumbaz egzost debileri çok yüksek olabilir, taze hava bağlantısı olan davlumbaz kullanılmalıdır.
– Sigara dumanı yoğun olacağından egzost tavandan, cihaz dönüşü ise alt kottan yapılmalıdır.
– Salata barı, servis masası gibi yerlerden lokal egzost yapılmalıdır v.b.faktörler dikkate alınmalıdır.
Konutlar, Yaşam Mahalleri Klima Seçimi
– Işınım ile ısı kazançlarının en fazla olduğu pencereler, kış bahçeleri,cam çatı kaplamaları (Atrium aydınlatma v.b.)
– Batı ve doğu yönlerinde ışınımın etkisi fazladır. Güney bölümünde az,kuzey bölümünde ihmal edilebilir.
– Yatak odalarının ısı kazançları daha düşük alınabilir.
– Kullanım saatleri ve amaçları
– Enerji tasarrufu ve konfor
– Yönleri batı-doğu veya kullanım zamanları farklı olan mahaller birbirinden bağımsız düşünülerek uygulanmalıdır.
– Çok katlı yapılarda merdiven boşluklarına hava üflenmeli ve pozitif basınçta tutulmalıdır.
– Özel mekanlardan egzost (banyo, WC vb.)
– Isıtma hava ile yapılıyorsa cam üzerinden cama doğru açılı üfleme yapılmalıdır.
– Rüzgar, basınç ve sıcaklık etkisiyle hava kaçışı
– Konutlarda genellikle dönüş kanalı yapılmaz.
– Kapılarda transfer menfezi kullanılır veya kapıların altından 2-3 cm boşluk bırakılır.