Redüksiyon, genellikle boru hatlarında kullanılmaktadır. Kullanım amacı; borunun ya daha büyük ya da daha küçük başka bir boru hattına bağlanmasını sağlamaktır. Havalandırma tesisatı kanal imalatlarında da benzer redüksiyonların kullanımları mevcuttur.
Bu bağlantı elemanının bir ucuna büyük çaplı boru, diğer ucuna da küçük çaplı boru kaynak yapılarak montaj yapılır. Böylece boru hattı, yekpare bir şekilde devam edebilmektedir. Redüksiyonların boyları, standartlarda verilir. Genellikle büyük çap ile küçük çapın ortalaması şeklinde verilse de, standartlarda verilen ölçülere uyulmak zorundadır.
Redüksiyonlar, sistemler, akışkanın boru içerisinden kesintiye uğramadan geçmesini sağlarlar. Eğer sistemde, boru çapı değişiyor ise bu bağlantı redüksiyonlar ile sağlanır. Büyük çoğunlukla konsantrik redüksiyonlar kullanılsa da, eksantrik redüksiyonlar da kullanılabilmektedir. Eksantrik olanların kullanılma nedeni genellikle; devam eden boru hattının ya üstten ya da alttan aynı seviyede olmasını sağlayabilmektir.
Redüksiyonlar, inch ya da metrik ölçülerde sipariş edilebilmektedir. Genellikle metrik olanlar EN yani Avrupa Normları, inch olanlar ise Amerikan Normlarıdır.
Genellikle 2 farklı tip redüksiyon bulunmaktadır.
Redüksiyon Tipleri
1- Eksantrik Redüksiyon
Renginden de anlaşılacağı üzere, paslanmaz çelikten imal edilmiş bir fittingstir. Fittings, İngilizce ”Bağlantı Elemanı” anlamına gelir ve boruları birbirine bağlayan malzemelere verilen genel isimdir. Dirsek de bir ”Fittings“dir.
İlgili standartlarda ASME ya da EN, fittings ölçülerinin ayrı ayrı ölçüleri ve toleransları verilmektedir. Fittings imalatçıları bu ölçüler ve toleranslar dahilinde imalat yapmak zorundadır. Standartlarda fittingsler için, büyük çap, küçük çap, büyük çap tarafına ait et kalınlığı, küçük çap tarafına ait et kalınlığı ve fittings boyu belirtilmektedir.
Eksantrik redüksiyonun akılda kalması açısından, şeklindeki eşit olmama durumu, araçlardaki eksantrik miline benzetilerek giderilebilir. Çünkü bilindiği üzere, eksantriklik eş eksenden farklı anlamına gelmektedir. Büyük çaptan küçük çapa daralırken, bir taraf zemine paralel giderken, diğer taraf zemine belirli bir açı ile eğimli olarak daralmaktadır.
Eksantrik Redüksiyon Kullanımı Faydaları
- Eksantrik tip fittings kullanımı akışkanlardan dolayı oluşan ses ve titreşimi azaltmaktadır.
- Kısa olduğundan dolayı az yer kaplayarak boruları birleştirir.
- Bir tarafı düz olduğu için, türbülans daha az meydana gelir.
- Aşağıdaki şekilde de görüleceği üzere, büyük çaplı borulardan gelen akışkanın, pompalara gireceği yerlerde türbülansı engellemek adına eksantrik redüksiyon kullanımı büyük avantaj sağlamaktadır.
2- Konsantrik Redüksiyon
En çok kullanılan redüksiyon tipi konsantrik tiptir. Eksantrik tipten farklı olarak, büyük çaptan küçük çapa daralırken her yönden eşit yönde daralmaktadır. Boru hattını iç çaptan ortalarsak, konik şeklinde bir daralma görülmektedir.
Örnek olarak 2″ x 1″ Sch 10 Konsantrik Redüksiyon kullanıldığında, redüksiyon ölçüsü ASME ( American Society of Mechanical Engineers ) B16.9 standartlarına göre, 60.3 mm boru çapından 33.4 mm boru çapına daralan ve et kalınlıkları redüksiyonun her iki ucunda da 2.77 mm’dir. Uzunluğu da 76 mm’dir.
Not : Ölçüler ASME B.16.9 standardından alınmıştır.