COP performans katsayısı; çıkış enerjisinin giriş enerjisine oranıdır. Normalde ısı pompasında veya soğutucudaki ısıtma verimliliğinin ne kadar olduğunu ölçmek için kullanılır. Isıtma amaçlı kullanılan ısı pompalarında COP değeri ise aşağıda verilen formül ile hesaplanabilir.
1. COP=Coefficient of Performance, Bir soğutma grubunun performansının en önemli göstergesidir.
COP=Soğutma kapasitesi(KW)/çekilen güç(KW) olarak hesaplanır.
Eurovent, COP değeri hesaplanmasını bir baza oturtmuştur. Buna göre;
a. Hava Soğutmalı gruplar için
Toplam çekilen güç=Kompresörün çektiği güç+Kondenser fanlarının çektiği güç+Evaporatör pompası gücü
Burada;
Evaporatör pompa gücü(KW)= [Evaporatör su debisi(m3/sn) * Evaporatör bas. kaybı (kPa)] /0.3
olarak hesaplanır.
Eurovent, cihazın kapasitesi bulunurken; kapasiteden evaporatör pompa gücünün çıkarılmasını, bunun ısıya dönüşüp kapasiteyi düşürdüğü gerekçesiyle, şart koşmaktadır.
Cihaz net soğutma kapasitesi= soğutma kapasitesi – Evaporatör pompa gücü
olarak hesaplanır ve
COP = Cihaz net kapasitesi(KW) / Çekilen toplam güç(KW) olarak bulunur.
b. Su Soğutmalı gruplar için
Toplam çekilen güç= Kompresörün çektiği güç+Evaporatör pompa gücü+Kondenser pompa gücü(KW)
Pompa güçleri yukarıdaki şekilde hesaplanır.
Cihaz net kapasitesi=soğutma kapasitesi – Evaporatör pompa gücü
olarak hesaplanır.
COP =Cihaz net kapasitesi(KW) / Çekilen toplam güç(KW) olarak bulunur.
2. COP sadece tam yükte değil kısmi yüklerde de hesaplanmalıdır. Çünkü soğutma grupları %100 tam yükte çok az bir süre çalışırlar. Bu amaçla soğutma gruplarının %75, %50 ve %25 kapasitelerdeki performans değerleri kullanılarak IPLV/APLV (Integrated/Applied Part Load Value) kavramları ortaya çıkarılmıştır.
IPLV/APLV = 0.17A+0.39B+0.33C+0.11D
Burada;
A= %100 yükteki COPdeğeri
B= %75 yükteki COPdeğeri
C=%50 yükteki COPdeğeri
D=%25 yükteki COPdeğeri
Cihazların tam yükteki tipik COP değerlerine bakacak olursak;
Pistonlu kompresörlü havasoğutmalı gruplarda COP=2.60-2.90
Pistonlu kompresörlü susoğutmalı gruplarda COP=3.50-4.50
Vidalı kompresörlü havasoğutmalı gruplarda COP=2.60-3.00
Vidalı kompresörlü susoğutmalı gruplarda COP=4.70-6.3
Santrifüj kompresörlü su soğutmalı kompresörlerde COP=5.3-6.3
Bu değerler rejim şartlarına göre değişebilmektedir.
Cihazların kısmi yükteki verimleri ise kompresör sayısına göre değişmektedir. Genel olarak soğutma devresinde birden fazla kompresör bulunan soğutma gruplarında, kısmi yüklerde örneğin tek kompresör çalışırken dahi tüm evaporatör yüzeyi kullanılıyorsa cihazın COP değeri artmaktadır. Ancak tek kompresörlü cihazlarda kısmi yüklerde COP değeri tip ve konstrüksiyona bağlı olarak düşebilmektedir.
Kaynak: Ömer DEMİREL