TS En 81-20/50 Standardı İle İlgili Değişiklikler ve Ray Hesapları

Furkan DEMİR

5 yıl önce

TS EN 81-20/50 standartlarıyla, asansörle ilgili olarak son yirmi senede yapılmış en büyük düzeltmeler yapıldı. Asansörün montajı ve asansör tertibatları ile ilgili birçok bakış açısı değiştirildi.

Ürünlerin sertifikasyonlarından hesaplarına kadar birçok noktada farklı kurallar yürürlüğe girecek. Raylarla ilgili olarak da birçok noktada farklı yaklaşım gündeme geldi. 01.09.2017 tarihinden itibaren, uygulama veya projesi daha önceki tarihte imzalanmamış bütün asansörlere zorunlu olarak uygulanacak olan bu yeni standartta, raylarla ilgili olan değişiklikleri tanıtmak ve bir örnekle uygulamak istedik. Böylece sektörümüzün yeni standartta raylarla ilgili bölüme daha rahat adapte olabileceğini düşündük.

Raylarla ilgili yeni tanımlamalara geçmeden önce, geçmişte azalmış olmasına rağmen yeniden sıkça gündeme gelmeye başlayan raylarda kaynak kullanılması konusuna değinmek gerekir. TS ISO 7465 standardı rayları ve ray bağlantı pabuçlarını tanımlamıştır. Raylar birbirlerine standartta ölçüleri verilen bağlantı pabuçları ile cıvatalı olarak bağlanabilirler. Ray bağlantı pabuçlarının eni boyu kalınlığı tanımlanmış durumdadır. Bunların dışında özel yapılmış flanşlar, mukavemeti uygun olmayan malzemeler, kaynaklı sabit bağlantılar kabul edilmez. Ayrıca ray sabitleme bağlantıları ile ilgili olarak yeni standart madde 5.7.1.4 de konuya açıklık getirmiştir. (Eski standartta da bu konu aynen geçmektedir.)

“TS EN 81-20 Madde 5.7.1.4 Kılavuz raylarını konsollarına veya binaya sabitleme bağlantıları; binanın normal oturmasından veya betonun çekmesinden kaynaklanan etkilerini otomatik olarak veya basit ayarlama tertibatlarından biriyle dengelemesine müsaade etmelidir.”

Buradan da açıkça görüleceği gibi, ray bağlantıları ayarlanabilir, yeniden gerekli ölçüsüne çekilebilir olmalıdır. Ayarlama haricinde, herhangi bir frenleme deformasyonunda da sökülebilir ve takılabilir olması gerekmektedir. Bu yüzden ray montajında sabit, ayarlanamayan bağlantılar hem TS ISO 7465 hem de TS EN 81-20 standartlarına uygun kabul edilmezler. Ayrıca bu bağlantıların yeterli mukavemette olmaları gerekliliği aşağıdaki madde de belirtilmiştir. Kaynaklı bağlantılar ancak sertifikalı kaynak ve röntgen sonucu güvenli kabul edilebilirler, aksi durumda güvenli, ölçülebilir bağlantılar değildir.

“TS EN 81-20 Madde 5.7.2.1.1 Kılavuz rayları, bunların birleştirmeleri ve bağlantı elemanları, asansörün güvenli çalışmasını sağlamayabilmek için kendi üzerlerine uygulanan yüklere ve kuvvetlere dayanabilmelidir.”

Yeni standart ile birçok madde de farklılıklar getirilmiştir. Buna bağlı olarak ray tanımlamalarında ve hesaplama esaslarında da farklılıklar gelmiş bulunmaktadır. Bu değişiklikler, tanımlar ve hesaplar olarak iki ayrı konuda incelenebilir.

A) Raylarla İlgili Yeni Tanımlamalar

Önceki standartta rayların çekme çelik veya işlenmiş olma şartı bazı uygulamalar ile sınırlandırılmıştı. Yeni standart bu özel şartları ortadan kaldırıp, kabin için rayları çekme çelik ve işlenmiş yüzeyli çelik olarak genellemiş, diğer özel şartları kaldırmıştır. Bu tanım madde 5.7.1.2 de geçmektedir.

“TS EN 81-20 5.7.1.2 Kılavuz rayları, çekme çelikten yapılmalı veya sürtünme yüzeyleri işlenmiş olmalıdır.”

Kılavuz raylar üzerine etki eden kuvvetler yeni standartta farklılığa sahiptir. Yatay kuvvetlerde değişiklik olmamasına rağmen, dikey kuvvetlerde iki yeni kuvvet tanımlaması yapılmıştır. Bunlar aşağıdaki madde de tanımlanmıştır.