Temiz Oda Hava Çevrim Miktarı

Temiz oda kalitesini belirleyen önemli etkenlerden biri, ortamda bir saat içinde değişen havanın miktarıdır. Hava değişim miktarı ne kadar çok olursa, mahale üflenen filtrelerden geçirilmiş temiz havanın konsantrasyonu o derece artar. Temiz hava konsantrasyonunun yüksek oluşu ise odanın klas değerini yükseltir. DIN 1946/4 standardında hastanede bulunan çeşitli alanlara ait hava çevrim kat sayıları m3/m2h olarak verilmiştir. ISO/14644-4 standardında ise bu değerler ortamın klas değerine göre belirtilmiştir. Örneğin; 30 m2’lik birinci sınıf bir ameliyathaneye bir saat içinde V= 3.200 m3 hava verildiği düşünüldüğünde, hacim olarak ameliyathanenin toplam havası bir saat içinde 36 defa değişmektedir. Diğer bir ifade ile m2 başına saatte yaklaşık 110 m3 hava verilmektedir. Standartta belirtilen çevrim kat sayıları birinci sınıf odalar için 30 m3/m2h, ikinci sınıf odalar için 15 m3/m2h’tir. Fakat bu değerler ortamda yapılan işlemlere bağlı olarak örneğin; narkoz gazları, çeşitli dezenfeksiyon malzemelerinin kullanımı veya laboratuvarlar gibi odalarda hassas işlemler yapılıyorsa daha yüksek olmaktadır.

Temiz Oda Hijyenik Klima Uygulamaları

Ameliyathane, IVF ve genetik laboratuvar gibi temiz oda uygulamalarında, temel olarak hijyenik havalandırma ve klima sistemleri aynı prensipte çalışmaktadır. Temiz oda olarak düşünülen mahallerin amacına ve yapılacak işlemlerin özelliğine bağlı olarak odaların standardı belirlenmelidir. Örneğin; birinci sınıf bir ameliyathanenin infeksiyon riskini minimuma indirmeye yönelik klas 100 (M 3.5) standardı kullanılmalıdır. IVF ve genetik laboratuvarlarında kullanılan laminer akım kabini, mikroskop veya ortamda CO2 veya diğer karışım gazlarının yoğun olduğu düşünülerek klas 10.000 (M 5.5) değerindeki bir hava standardının uygun olacağı belirlenmelidir. Temiz odaların başlıca parametreleri;

1. Taze hava ve miktarı,
2. Isı,
3. Nem,
4. Ortam basıncı.

Temiz oda içlerinde belirlenen bu standartları sağlamaya yönelik kurulacak olan sistemin başlıca özellikleri;

1. Mümkünse %100 taze dış hava kullanmak,
2. İçi paslanmaz, çift cidarlı, sızdırmazlığı yüksek, içi pürüssüz ve fanı frekans kontrollü (hız ayarlı) hijyenik tip klima santrali kullanmak,
3. Uygun filtreleri kullanmak,
4. Kanal imalatlarının sızdırmaz bir şekilde olması,
5. Mümkünse zonların minimum değerde tutulması (bir santralin birçok odayı beslemesi),
6. Yirmi dört saat durmaksızın çalışacağı düşünülerek, oda kullanılmadığı zaman yarı kapasitede çalışmasını sağlayacak motorlu debi ayar damperleri (klapelerin) kullanmak,
7. Temiz odaların HEPA filtre değişim işlemlerinde sistemi kapatmadan odanın havasını kesecek sızdırmaz damperler kullanmak,
8. Nem oranının kontrol altında tutulmasına yönelik elektrikli ısıtıcılar kullanmak,
9. Temiz odanın gürültü seviyesini 35 Db’nin altında tutmaya yönelik kanal susturucuları kullanmak,
10. Havanın odaya çıkış noktasında ameliyathanelerde laminer akım ünitesi, laboratuvar gibi alanlarda ise sızdırmaz probu olan paslanmaz HEPA filtre kutuları kullanmak,
11. Tüm sistemin kontrol edilebildiği otomasyon sistemi kurmak.

Ameliyathane ve IVF Klima Santrali

Resim 2’de klas 100 (M 3.5) standardında iki ameliyathaneye (iki zonlu) hizmet eden hijyenik tip klima santralinin otomasyon panelindeki görüntüsü verilmiştir. Görüntüdeki havalandırma sisteminin yaklaşık 50 noktası kontrol edilip izlenmektedir (Amerikan Hastanesi Otomasyon Panosu). Bu sistemde klima santrali 24 saat çalışmaktadır. Ameliyathanelere işlem yapılması durumunda 3.000 m3/h hava verilmektedir. İşlemin yapılmadığı zamanlarda ise bu değer 1.500 m3/h’e düşmektedir. Klima santralinin frekans konvertörlü fanı, odaların hava debisi ihtiyacına göre otomatik olarak gerekli hava debisini ameliyathanelere vermektedir.

Resim 2.

Emilen hava miktarları üflenenden düşük olduğundan ortamda bir pozitif basınç oluşturmaktadır. Bu değer, koridor ile oda arasına konulan fark sensörü ile panelden sayısal değer olarak izlenmektedir. Panelden izlenebilen diğer önemli hususlar; filtre kirliliği, sistem arıza bilgileri (termik atması, kayış kopması vb.)’dir.

Odaların sıcaklık değerleri yapılacak olan ameliyatın özelliğine bağlı olarak (sezaryen doğumda 22°C, göz ameliyatında 18°C vb.) istenilen sıcaklık set edilir. Sistem bu değere bağlı olarak soğutucu veya ısıtıcı serpantinin istenilen değere ulaşmasını sağlayan su geçişini motorlu vana ile dengeler.

IVF üniteleri veya genetik laboratuvarı gibi alanlarda kullanılan laminer akım kabinleri ve mikroskoplar nedeniyle bu gibi alanlar klas 10.000 (M 5.5) hava kalitesindedir. Havalandırma sistemi HEPA filtrelerle yapılmaktadır. Prensip olarak klima sisteminin çalışma şekli ameliyathane sistemine benzerdir. Hassas cihazların, çeşitli gazların, kimyasalların kullanıldığı bu alanlarda uzun vadede oluşabilecek çeşitli kimyasal etkilere karşı (ortam gazların hassas cihazlarda oluşturduğu korozyon) ve olası havada bulunabilecek çok düşük miktarlardaki zehirli maddelerin (aldehidler, ozon, amonyak, klor, hidrojen sülfür vb.) arındırılmasına yönelik kimyasal filtreler kullanılmıştır. Resim 3’te ameliyathaneden farklı olarak dört kademeli bir filtre sistemi kullanılmıştır. Aynı şekilde panelden filtre kirliliği, sistem arıza bilgileri (termik atması, kayış kopması vb.), odaların sıcaklık değerleri, nemlendirme sisteminin konumu, sistemlerin çalıştırma konumlarına kumanda edilmekte, set edilmekte ve izlenmektedir.

Resim 3

Kaynak: Ali SÜNGÜ