Yangın tesisatı Hidrant tasarımı ve projelendirmesi

Question

Yangın yönetmeliğinde "Yapıda sadece çevre hidrant sistemi bulunması hâlinde, su ihtiyacı, en az 1900 l/dak debiyi 90 dakika süre ile karşılayacak kapasitede olmak üzere, bina tehlike sınıfına göre yapılacak hidrolik hesaplar ile belirlenir." olarak belirtiyor. başlangıç olarak 1900l/dak olarak alarak her hidrant eklediğimizde Ek-8/C de ki tabloda belirtilen debileri mi ilave ediyoruz. Sadece hidrant olan alanda boru çapı tayini nasıl oluyor. Örnek hesap vermeniz mümkün mü?

Answer 1

Merhaba,

Sormuş olduğunuz hidrant hattının hesabında umumiyetle ring şeklinde yapabiliyorsanız daha iyi olur. Yapamıyorsanız o zaman hidrofor merkezinden en uzak olan hidranta  göre minimum akış şartlarını baz alarak sürtünme hesabını yapılılarak minimum çelik boruda çap.125 lik olacak şekilde hesaplanır. Eğer tefriş edilen boru  pe-100 olursa basınca bağlı olarak talimata uygun iç çapların sağlanması şarttır.

Ayrıca bazen binanın yaygın olması ve tehlike durumuna göre aynı anda 2 adet hidrantın çalıştığı da projede baz alınarak, hidrant tesisatı ve yangın hidroforu seçimi yapılabilinir. Sitemizde yangın tesisatı ile ilgili yazıları okumanızda fayda var. Ayrıca mahalli itfaiye teşkilatı ile de temasa geçerseniz iyi olur.<<< İşletmenin ruhsatı >>>verilirken proje kontrolünü de bazen bu teşkilatlar  tarafından yapılmaktadır. Saygılarımla.22/05/19

Not: Hidrantlar arası mesafe en az yönetmenlikteki mesafelere uygun olmalı, ayrıca bir sanayi bölgesinin hidrant sistemi de yapılıyorsa o zaman su darbesi hesabı yapılması zorunlu hale geldiğinden, sistemin piyezometrik hatlarının çizilmesi <grafik metotla basınç darbesi ve hatların kontrolü>, bu sayede borunun basınç kademesi seçimi kritik bir sorun olur. 23/05/19

Answer 2

Merhabalar,

Konu ile alakalı hidrant, yangın dolabı, itfaiye su alma ağzı ve sprink seçiminin bir arada olduğu bir eğitim videosu hazırlanmaktadır. Kısa bir süre içerisinde sitemizde ve youtube kanalımızda yerini alacaktır.

Sorunuza gelirsek kısaca bahsedelim:

1-  Yapıda Yağmurlama, Yangın Dolabı ve Hidrant Varsa

Yağmurlama sistemi, yangın dolabı ve hidrant sistemi bulunan sulu söndürme sistemleri su deposu hacmi, ön hesap için Ek-8/A tablosunda yer alan veriler esas alınarak veya Su deposu hacmi ön hesaplaması yapılabilir. Ancak net hesap için Ek-8/B’ye göre hesaplanan yağmurlama sistemi su debisine, Ek-8/C’de belirtilen yangın dolabı su debisi ve hidrant sistemi var ise hidrant debisi de ilave edilerek, tehlike sınıfına göre üçüncü fıkrada belirtilen sürenin çarpılması ile hesaplanabilir.

Sizin bu konudaki sorunuz su deposu tamam peki pompa kapasitesi ne olacak hidrant debisi Ek-8/C mi yoksa 1900 l/dak mı alınacak. Bu durumda sistemde sprink varsa EK-8/C deki tehlike sınıfına göre debi ve süreye göre seçim yapılacaktır, 1900 lt/dk alınmayacaktır.

2- Yapıda Yangın Dolabı Varsa

Yapıda sulu söndürme sistemi olarak sadece yangın dolapları sistemi mevcut ise su kapasitesi, TS EN 671-1 ve TS EN 671-2’ye uygun sistemlerde 94 üncü maddede verilen tasarım debi değerlerinin tehlike sınıfları için bu maddenin üçüncü fıkrasında verilen süreler ile çarpımı ile hesaplanır.

Yangın Yönetmeliği 2018

3- Yapıda Hidrant Varsa

Yapıda sadece çevre hidrant sistemi bulunması hâlinde, su ihtiyacı, en az 1900 l/dak debiyi 90 dakika süre ile karşılayacak kapasitede olmak üzere, bina tehlike sınıfına göre yapılacak hidrolik hesaplar ile belirlenir. Debi, binanın tehlike sınıfına göre artırılır. Hidrant çıkışında 700 kPa basınç olması gerekir. Tek hidrant açılacak şekilde 1900 lt/dk alınır, 2 hidrant açılsın 3800 lt/dk alayım gibi bir durum söz konusu değildir çünkü böyle bir durum da muhtemelen kundaklama yapılmıştır.

4- Yapıda Yangın Dolabı ve Hidrant Varsa

Hidrant debisi 1900 lt/dak ve dolap debisi 100 lt/dk olmak üzere 2000 lt/dk alabilirsiniz. Ancak gereklilik olarak görmeniz durumunda 2 dolap açmak istiyorum derseniz 1900+200 = 2100 lt/dk almayacaksınız yine aynı şekilde 1900+100= 2000 lt/dk alacaksınız çünkü toplam debi 2 dolap debisini zaten sağlamaktadır, eğer 2 veya daha fazla dolap açılması söz konusuysa zaten 3.maddede belirttiğim gibi kundaklama olmuştur. Kısacası Yönetmelik asgarisini belirlemiş sonrası sizin ilk yatırım maliyeti ve tehlike sınıfına göre debi arttırımı belirlemenize kalmış.

5- İtfaiye Su Almaz Ağzı Sorunsalı

Kolonlara ve özellikle yangın merdiveni mahallerine eklediğimiz İSA debisi nedir? Yönetmelikte yazmadığı için bir çok kişi dikkat etmez dolap+isa mı var 2 dolap 12m³/h seçer geçer.

Oysaki NFPA baktığımızda İSA için tablo bulunmaktadır, kolon adedine göre eğer 2" ve en üst nokta basınç 4 bar ise farklı debi değerleri, 21/2" ve en üst noktada basınç 6 bar ise farklı debi değerleri bulunmaktadır. Eğer bu debi dolap debisinde büyükse bu debi alınacak ancak küçükse dolap debisi alınacaktır. Ancak İsa debisi minimum çap ve basınçtaki değeri 800 lt/dk olup yönetmelikte yazmaması ve debi arttırımının pompa ve armatür maliyetini yükseltmesi nedeniyle genel anlamda istisna özel proje firmaları dışında kayda değer bile alınmamaktadır.

Ayrıca yönetmelik madde 94, 6.fıkra gereği yetişmiş itfaiye için 400 lt/dak esas olması nedeniyle isa varsa 400 lt/dk alınabilir diye yorum yapanlar bulunmakta ve debiyi 24 m³/h olarak seçmektedir.

İSA kapasitesi önemli bir konu ancak hali hazır yangın yönetmeliğinde net bir ifade yer almadığı için muallakta kalmıştır. 

Konuyla alakalı Genel bir örnek verelim:

Örneğin: Yangın dolabı, hidrant ve sprinkler sisteminiz var. Orta tehlike 2 için yapılan hidrolik hesaplar neticesinde sprinkler debiniz 1200 l/dk 80 mss çıktı. İlave su ihtiyaçları tablosunda sprinkler olmasından dolayı yangın dolabı için 100 l/dk, hidrant için 400 lt/dk eklenerek toplam 1200+100+400=1700 l/dk debi ortaya çıktı. Tehlike sınıfı süresine göre 60 dk, 90 dk neyse seçerek toplam debiyi netleştirdiniz. Basınç kaybı için ise yapılan hesaplar sonucu sprinkler 80 mss, yangın dolabı 55 mss, hidrant 90 mss buldunuz. Genelde yapılan işlem en yüksek basınç kaybını seçmek oluyor 1700 l/dk 90 mss olarak fakat bu yanlış bir işlemdir. Doğru işlem pompa eğrisine bakarak pompa seçimi yapmaktır. Debi arttıkça basınç kaybı düşmekte debi azaldıkça basınç kaybı artmaktadır. Pompa eğrisi doğrultusunda seçim yapmanız yüksek kapasitede pompa seçmenizi engelleyerek enerji tasarrufu yapmanızı sağlayacaktır.

Comments

Merhaba,

Sorunuzdan anladığım kadarıyla, yangın hidroforu merkezindeki dağıtım kollektörü bulunduğuna göre bu kollektörden beslenen hidrant hattı hesabında aşağıdaki mantığı kullanmak zorundasınız.

1- Sahadaki bina konumuna uygun şekilde talimatlara uygun olarak hidrantların yerlerini işaret ettikten sonra, bazen ana hidran hattı ile hidrantların bağlantısı hidrant branşmanların boru çapı tali bağlantı çapı ise, NW 100 VEYA NW 80 lık değere uygun seçilir. Ayrıca ana bağlantı ile talih hat üzerine hidrant değişim vanaları konulur. Hatta ana dağıtım boruları üzerine de vana konulması bakım yönünden kolaylık getirir.

2- Hidrantları konum tespitinden sonra arazideki taban kotlarının projede bulunması faydalı olur. Ancak boruların tefrişinde ve kanal kazımında çok dikkat etmek icap eder. Ayrıca boru kaçaklarında suyun drene edilmesini göz önünde bulundurmalısınız. En az 2-inçlik küresel vana gibi. Sistemin su ile doldurmalarında hava cebi yapmaması için boruların hafif eğimli döşenmesi saha şartları da göz önüne alınarak sağlanabilir.

3- Borunun basınç kademesinin tayininde su darbesi hesabı yapılması şarttır. Aksi halde boru sisteminin basınç kademesi uygun seçilmezse tesisat hasara uğrayabilir.

4- Sorunuzun cevabı için debiyi bizim yangın talimatına uygun olarak seçtikten sonra, sürtünme hesabı için şunlara dikkat etmelisiniz. Hidrant hattını saha ve bina yerleşimine göre ring şeklinde de yapabilirseniz yangın esnasında kabullerinizin üzerinde debi çekini rahatlıkla karşılar ve yangını söndürülmesinde etkin olur. Ayrıca tesisata yapılan yatırımında karşılığını da yerine getirir

5-  Sürtünme hesabında yangın hidrant hattının içinden geçen akışkan hızı  v < 3 m/s olacak şekilde seçilmek zorunda veya şartını sağlayacak boru çapı seçilir. Sürtünme hesabında hazen-williams formülüne göre hesaplıyacaksınız. Formüldeki <c> katsayısı boru malzemesine göre cetvelden seçmek zorundasınız. Öz dirençleri hesaplarken hidrolik dirençler ve eşdeğer uzunluklar tablosu yardımıyla toplam sürtünmeyi kolaylıkla hesaplayabilirsiniz. Bu şekilde kritik devrenizi baz alarak toplam sürtünme bulunmuş olunur.

6- Yangın hidrofor tesisatınn avan projesi üzerinde akar kotlar, hidrantların numaraları ve sahadaki boru uzunlukları, konum bilgileri işaret edildikten sonra boru çapı hesabına geçebilirsiniz. Hidraforun basınç hesabı içinde hidranttan istenen basınca sürtünmeleri ilave ederek ve kot farklarını da göz önünde bulundurarak hidrofor tesisatının bina içi kayıplarını ve suyun minimum seviyesi göz önüne alınaraktan pompanın HM (mss) bulunur.

7- Pompa debisine gelince yangın talimatına uygun şekilde şeçilecektir. Ancak dağıtım kollektörün de farklı basınç ihtiyacı sanayi tipi basınç düşürücülerle sağlanır. Basıncın o devrelerde yükselmemeleri uygun şekilde hesaplanacak emniyet ventileriyle sağlanır. Daha önce verdiğim bilgilerle bir bütündür.

8- Yangın hidroforu seçimini yaparken muhakkak <yangın pompaları ve pompa gurupları  >kataloglarında seçim yapınız. Ayrıca bazı firmalar hidrofor tanklı devreler olduğu gibi direk tesisata bağlı olarak çalışanlarda vardır. Tam otomatik sistemi olanını tercih edilmelidir.

Eğer hidrant tesisatının sahadaki borulamasında çelik boru kullanılırsa ,<ki tavsiye edilmez.!> Flanşlı ve boru yüzeyleri yapışkanlı korozyon bantları ile yüzeyin korozyona dayanıklığının artırılması ve ayrıca   tesisatın katodik korunmaya alınması zorunludır. Boru malzemesi olarak füzyon kaynaklı< pe-100 > den mamul boruların kullanılması tercihe şayandır. Ancak akış esnasında meydana gelecek  reaksiyon kuvvetlerinin  uygun şekilde yapılacak< beton elemanlarla > karşılanması şarttır. Saygılarımla.25/05/19..

---

merhaba,

yangın pompalarınında kullanılan pompaların eğrisi umumiyetle yatıktır.bu yüzden su hidraforlarını yangın hidroforu gibi kullanımaması arzuya şayandır.umumiyetle yangın pompası-gurubu  olarak,su hidroforunun seçimi hatalıdır.saygılarımla. 29/05/19.