Kömür yakan sıcak sulu kalorifer kazanlarının çoğunda yanma olayı baştan sona insan kontrolünde gelişir. Kömürlü kazanlarda basınç ve sıcaklık gibi büyüklüklerin kontrol edilebilmesi ancak gözle mümkündür. Kömürlü bir kalorifer kazanının patlamasına yol açan uygulama ve işletme hataları aşağıda sıralanmıştır:
a) Sıcak Su Gidiş ve Sıcak Su Dönüş Vanalarının Kapalı Unutulması Hali:
Bu durumda kalorifer kazanı yakılmaya devam edilirse, kazan suyu ısınarak genleşir. Yükselen kazan suyu sıcaklığının karşılığı olan kaynama basıncı, kazan içindeki statik basınca ulaştığında buhar oluşur ve emniyet boruları aracılığıyla sistem dışına atılır. Eğer emniyet boruları, küçük kesitte seçilmiş veya üzerine vana takılmış ise oluşan buhar tahliye edilemez.
Böylece kazanın atmosferle olan doğrudan bağlantısı kesilerek iç basıncı sürekli yükselir. Çelik saçtan mamül kazanlarda basınç, kazanın dayanım sınırını aştığında kazan patlar.
b) Elektrik Kesilmelerinde By – Pass Hattının Açılmaması Hali:
Bilindiği gibi sıcak sulu ısıtma tesisatlarında gidiş – dönüş kolektörleri ile bu kolektörlerden uygun olanının üzerinde biri yedek iki pompa ve kömürlü kazanlarda yapılması zorunlu by – pass hattı bulunmaktadır.
Sirkülasyon pompaları bir ay biri, bir ay diğeri çalışacak şekilde işletilmelidir. Elektrik kesilmesi halinde sıcak su sirkülasyonu durup, kazan yanması devam edeceğinden yapılacak işlemler çok önemlidir. Bu durumda kaloriferci by – pass vanasını açıp, kazan hava klapelerini kapatmalıdır.
c) Kazanın Suyunun Aşırı Miktarda Eksilmesi Veya Kazanın Susuz Bırakılması Hali:
Bazı uygulamalarda kalorifer kazanını besleme vanası, doğrudan şehir şebeke tesisatına bağlanmaktadır.
Besleme vanasının bozulması ya da açık bırakılması sonucunda şehir şebekesinde suların kesilmesiyle birlikte kalorifer tesisatındaki su, şehir şebeke tesisatına kaçabilecek ve kazandaki su tükenecektir.
Kazanın susuz kalması sonucunda kazan ısıtıcı yüzey cidar sıcaklıkları yaklaşık 900 ºC’ a ulaşacaktır. Bu durumda şehir şebeke suyunun tekrar gelmesi ile kazanın kızgın yüzeylerine temas eden su, çok kısa sürede buharlaşarak kazan iç basınç dayanım sınırının üzerine çıkacak ve kazan patlayacaktır.
Bunu önleminin yolu şehir şebeke tesisatından kazana direkt bağlantı yapmamaktır. Hortum kullanarak besleme yapmak en doğru çözümdür.
Uygulamada işletme personelinin kullanım amacıyla kazandan sıcak su aldıkları veya dikkatsizlikleri nedeniyle kazana besleme yapmadıkları da görülmektedir.
d) Kullanılan Besi Suyunun Aşırı Kireçli Olması Hali:
Kazanların iç cidarlarına aşırı kireç birikmesi, kazan veriminin düşmesine ve özellikle yanma odası kısmındaki malzemenin aşırı derecede kızarmasına neden olacaktır.
Aşırı kızarma sonucu malzeme, dökme dilimli kazanlarda çatlayacak, fakat çelik kazanlarda ise patlamalara yol açacaktır.
Literatürlerde kazan besi suyunun ideal olarak 0,2 Fransız sertliği derecesinde olması gerektiği bildirildiğinden, suy aşırı kireçli yörelerde su yumuşatma cihazlarının kullanılması zorunludur. Genelde kazanlara sık sık su doldurup boşaltılması kireç oluşmasına neden olan en büyük etkenlerden biridir.
Gücenilir sistemler olarak bilinen sıcak sulu kalorifer tesisatlarında yapılan teknik uygulama hatalarının yanı sıra işletmede oluşacak hatalar tesisatın tüm güvenliğini kaybettirmektedir.
Can ve mal kaybına neden olan böyle üzücü durumlara meydan verilmemesi için; teknik uygulamanın kontrolünün yanı sıra işletme ile uğraşan personelin bir eğitim programından geçirilmesi şarttır.
Paket Tip Kazanların Kullanıldığı Tesislerde İşletmede Dikkat Edilecek Konular :
1) Kazan sıcak iken tesisata su doldurmayınız.
2) Tesisata su doldururken, denge deposu seviye göstergesindeki su seviyesi 1/ 2 oranını aşmamalıdır.
3) Tesisatın havası alınırken ve kazana su doldururken brülörü ve pompayı çalıştırmayınız.
4) Denge deposu seviye göstergesinde su görüldüğü sürece su ilavesi yapmaya gerek yoktur.
5) Yakıt deposunda yakıt seviyesi 1/ 3 oranına inince yakıt besleyiniz.
6) Kazan işletme ve bakım talimatnamesine göre bakım ve revizyon yapınız.
Kaynak: Isısan, Kalorifer Tesisatı