İTÜDER’in (İstanbul Teknik Üniversitesi Öğretim Üyeleri Derneği) Seminer Dizisinin Dördüncüsü “Zaman İçinde Termodinamik / Termodinamik İçinde Zaman”, 3 Mayıs 2019 Cuma günü, Saat 14:00-15:00 arasında İTÜ Makine Fakültesi Gümüşsuyu Kampüsü Doktora Salonunda yapılacak.
Prof.Dr.Seyhan Uygur Onbaşıoğlu’nun “Zaman İçinde Termodinamik / Termodinamik İçinde Zaman” Seminerinde, İkinci Yasa, Mühendislik Yaklaşımı’nın ötesinde, temelindeki ‘zaman’ kavramının etkisi açısından değerlendirilecek.
Termodinamik Seminer Özeti
Hiçbir bilim dalı, bilimsel gelişmenin iki itici gücü olan doğanın anlaşılması ve doğanın ‘yönlendirilmesi’ni Termodinamik kadar bir arada ve karşılıklı etkileşimle içeriyor görünmemektedir. Termodinamik, insan aklının anlayış ve kavram değişikliklerinin yolculuğudur. 1798’de Benjamin Thompson’un Kraliyet Bilimler Akademisi’ne1, ‘ısının işe eşdeğerliliği’ konusunda sunmuş olduğu makale ile başlayan, 20 yüzyılın şafağında doruğa ulaşan bu yolculuk, biyoloji, genetik, evrenbilim ve kuantum fiziği alanlarında alınan yollarla birlikte, kabuk değiştirmeyi sürdürmektedir. Termodinamikte; en verimli enerji dönüşümünü gerçekleştirme biçimindeki mühendislik amacından, termodinamik dengede olmama durumundan kaynaklanan dissipatif yapılara2ve evrenin oluşumuna3 kadar geniş bir ölçekte karşılaşılan “zaman” kavramı; bu alanın en fazla konuşulan konusu olan ‘İkinci Yasa’ ile iç içedir.
Bu nedenle, Termodinamiğin serüveni, zaman algısının psikiyatride (Freud/Psikoanalize Giriş, 1915-17), felsefede (Heidegger/Varlık ve Zaman, 1927) ve edebiyatta (Proust/Kayıp Zamanın İzinde, 1913) da değişmesi üzerinde etkili olmuştur. Yirminci yüzyılın şafağından hemen önce, Termodinamik ile açılan çığır (Maxwell, Gibbs, Boltzman, …), yirminci yüzyıl boyunca bakış açısını değiştirirken; yirminci birinci yüzyılda, teorik fizikteki gelişmelerin İkinci Yasa’yı sorgulayabileceği tartışılmaya başlanmıştır4. Bu nedenle; sunumda, İkinci Yasa, Mühendislik Yaklaşımı’nın ötesinde, temelindeki ‘zaman’ kavramının etkisi açısından değerlendirilecektir.
1 Van der Berg, J. H. , The Two Principal Laws of Thermodynamic, a Cultural and Historical Explanation, Tranlated by B. Jager, D. Jager, and D. Kruger, Duquesne University Press, Pittsburgh, Pennsylvannia, 2004.
2 Kondepudi, D., Prigogine, I. Modern Thermodynamics: From Heat Engines to Dissipative Structures, Second Edition. Wiley, 2014.
3 Carroll, S., From Eternity To Here, The Quest fort the Ultimate Theory of Time, Dutton; Reprint edition October 26, 2010.
4 Castelvecchi, D., Battle Between Quantum and Thermodynamic Laws Heats Up. Nature. March 30, 2017.