Hava Dağıtımı Tanımları

Hava dağıtımı amacı odada istenen sıcaklığın sağlanması ve ısıl konfor koşullarının oluşturulmasıdır. Isıl konfor koşulları NEN-ISO 7730 standartı ile belirlenmiştir (Resim 1). Bu standarta uygun olarak ısıl konfor koşulları sağlanan oda bölümü “konfor alanı” olarak tanımlanır.

Hava Dolaşımı (Air Circulation)

Kapalı bir ortamdaki hava, ortama beslenen hava akımının etkisiyle dolaşır. Ortamda dolaşan hava kütlelerinin hareketi girdap şeklinde olduğu için “girdap-swirl” olarak adlandırılır (Resim 2).

Havanın odanın içinde izleyeceği yol besleme havasının konumuna, oda ve besleme havası arasındaki sıcaklık farkına bağlıdır. Besleme havası ile odadaki havanın karıştığı alana “tetikleme- indüksiyon bölgesi” denir.

Besleme havasının akışı oda içinde genişleyince hızı azalır ve oda havasına karışması nedeniyle sıcaklığı neredeyse oda sıcaklığında eşit olur. Sonra hava zemine doğru “düşmeye” başlar.

Zemin seviyesinin üzerinde genişleyen hava besleme havasının ters yönünde geriye doğru hareket eder. Bu harekete “dönüş girdabı” denir. Hava akımlarının ortam içindeki hareket (erişim) mesafesi (Resim 3), odada bir duvar bölmesi veya başka bir hava akımının erken başladığı bir dönüş girdabı yoksa, odanın yüksekliği ve besleme havasının yönüne bağlıdır.

Konfor Bölgesi (Comfort Zone)

Konfor bölgesi, cephede 1 metre, iç bölme duvarlarından 0,5 metre yükseklikten başlar 2 metre yükseliğe kadar ulaşır (DIN 1946 Bölüm 2) (Resim 4).

Tetikleme- İndüksiyon (Induction)

Hava dağıtıcılar (difüzör) odaya hava beslemesi yaparken odadaki durgun havayı hareketlendirerek kendine doğru çeker. Bu çekime “tetikleme-indüksiyon” denir. (Resim 5).

Tetikleme sürecinde besleme havasının hızı azalırken oda havasının hızı artar. Odaya püskürtülen (jet) besleme havasının kütlesel akışı (kütlesel debi) ile oda havasının kütlesel akışı (kütlesel debi) arasındaki orana “tetikleme oranı” denir. Başka bir deyişle odada hareket eden havanın hızı püskürtülen havanın hızına bağlıdır

Tetikleme Oranı = Besleme havası kütlesel akışı / Oda havasının kütlesel akışı

Püskürtme (Jet) Biçimleri

Hava beslemesi yapılacak bir odadaki toplam hava kütlesi doğrudan o odadaki hava beslemesi yapılabilecek boş alana bağlıdır. Püskürtülen havanın biçimi hava dağıtıcının (difüzör) özelliklerine göre oluşur.

Örneğin;
• Uçak kanadı biçiminde düzlemsel püskürtme; yarık (slot) ve dikdörtgen hava dağıtıcılar ile (uzun) duvar ızgaraları ile oluşur (Resim 6).
• Işınsal (radial) biçimde püskürtme; yuvarlak panjurlu ve delikli hava yayıcıları ile sağlanır (Resim 7).
• Teğetsel (tangential) biçimde püskürtme; Girdaplı (swirl) hava dağıtıcıları ile sağlanır (Resim 8).
• Eksenel biçimde püskürtme; jet tipi hava dağıtıcılar ve (kısa) duvar ızgaraları ile sağlanır (Resim 9).

Belirleyici Veriler

Besleme havasının koşulları ve hareketi aşağıdaki verilerle belirlenir.

Sıcaklık

Odada dolaşan havanın sıcaklığı oda sıcaklığından farklı ise özgül kütleleri de farklıdır. Bu durumda yer çekimi belirleyici olur. Soğuk havanın özgül kütlesi fazla olduğu için aşağıya doğru, sıcak havanın özgül kütlesi daha az olduğu için yukarıya doğru hareket eder.

Duvar ve Tavan

Bir hava akımı bir duvar veya tavanın yakınına geldiği zaman duvar veya tavana doğru yönlenir. Bu olgu “Coanda Etkisi” olarak adlandırılır (Resim 10). Coanda etkisi, daha açık bir tanımlama ile hızla ilerleyen hava akımının doğru bir yol izlemek yerine, yakınındaki bir düzeye yapışarak, düzeyin eğimlerini izleyerek ilerlemesi olayıdır (Resim 11). Bu fiziksel olayı ilk saptayan Romanyalı buluşçu Henri Coanda’nın adından esinlenerek “Coanda Etkisi” denir.

Henri Coanda 1910’da kendi tasarladığı uçak ilkörneğinin (prototipinin) düşme nedenini araştırırken bu olguyu fark etmiş ve daha sonra açıklamasını yapmıştır. Coanda etkisinin nedeni odadaki hava akımına göre duvar üzerinde ya da tavan çevresindeki hava akımının basıncının daha düşük olmasıdır. Bunun sonucu hava akımı duvar üzerinde ya da tavana karşı bir basınç oluşturur. İkinci bir hava akımı duvar ya da tavan gibi davranır, iki hava akımı birbirini çeker. Bu çekim etkisiyle hava akımı duvara ya da tavana doğru yönlenir. İyi bir hava dağıtımının yapılabilmesi için “Coanda Etkisi” önemlidir.

Engeller

Besleme hava yayıcısına yakın olan bina kirişi gibi engeller hava akışını bozabilir. Coanda etkisi ortadan kalkabilir. Bunun sonucunda hava akışı, yaşanılan bölgede rahatsız edecek bir hava cereyanı yaratacak şekilde aşağıya doğru çok erken düşebilir.

Exit mobile version