Çok katlı otopark havalandırma hesabı VDI 2053 ve TS 3419 standartlarına göre kanallı ve jetfan sistem tasarımı olarak ele alınmıştır.
Açıklıklarının toplam alanı, kat alanının %5’ inden küçük olan otoparklar kapalı otopark olarak adlandırılır. Toplam duvar alanının en az 1/3’ü açık olan ve karşılıklı duvar mesafesi 70 metreyi geçmeyen otopark, açık otopark olarak kabul edilir.
Karşılıklı olarak yer alan açıklıkların, kat alanına oranı %2,5’a kadar olan otoparklarda doğal ve mekanik havalandırma birlikte kullanılabilir. %2,5’dan daha az oranda karşılıklı açıklığı olan otoparklarda tamamen mekanik havalandırma uygulanmalıdır.
Araçlardan yayılan CO, NO2, benzen, is ve tozların ortamdan egzozu için tüm otopark hacminden havalandırma yapılır. Yangın anında, duman ve ısı tahliyesi yapılarak, insanların kaçışı ve itfaiyenin müdahalesi kolaylaşır.
Yangının tek katta çıkacağı kabul edilir. Yangının en büyük hacimli otopark katında çıkacağı dikkate alınır. Yangın durumunda egzoz hava debisi: 9 (değişim/saat) x Kat Hacmi (m³)
Çok Katlı Otopark Hesabı
Tüm katlardaki otopark alanının tamamında havalandırma yapılacağı dikkate alınarak toplam kapasite belirlenir. Toplam hava debisi hesabı farklı standartlara göre yapılabilir.
1. Hava değişim sayısı,
2. Birim alan için sabit hava miktarı,
3. CO yayılım miktarı, yöntemlerinden birisine göre hesaplanır.
Örnek Çok Katlı Otopark Projesi
Kat sayısı: 3
Yükseklik: 3m 28.000 m²/kat
Toplam Alan: 84.000 m² – 252.000 m³
Duman egzozu için hava debisi:
Çok katlı otoparklarda yangının tek bir katta çıkacağı ve bu katın en büyük hacimli
kat olacağı dikkate alınır. Kapasite hesabı en az 10 değişime göre yapılır.
Örnek Proje:
28.000 m³ x 3,0m x 10 değişim/saat = 840.000 m³/h
Günlük Havalandırma Debisi Hesap Yöntemleri
Hava Değişim Sayısı Yöntemi:
BS 7346-7 İngiliz standardında tarif edilmiştir.
Tüm otopark hacminin saatte 6 defa değiştirilmesini tavsiye eder.
Örnek Proje:
252.000 m³ x 6 değişim/saat = 1.512.000 m³/h
Birim Alan İçin Sabit Hava Debisi:
VDI 2053 ve TS 3419 standartlarında tarif edilmiştir.
Alışveriş merkezi gibi yoğun kullanımlı bina otoparklarında bir metrekare alan için 12 m³/h hava değişimi yapılır.
Konut otoparklarında 6 m³/h alınır.
Örnek Proje:
84.000 m³ x 12 değişim/saat = 1.008.000 m³/h
CO Yayılım Miktarı Yöntemi:
VDI 2053 Standardında tarif edilmiştir. Hareket eden araçların çıkardığı CO miktarının tespitini gerektirir. Motorun sıcak ve soğuk çalışmasına, Araç hareket mesafesine bağlı olarak toplam CO miktarı ve gerekli havalandırma debisi hesaplanır.
CO yayılımı (gr) eco:
eco,sıcak: 0,008 x s
eco,soğuk: 0,89 x s^0,49 (80m<s<500m)
s: araç hareket mesafesi (m)
CO yayılımı (m³/h) qco :
qco : p x eco/ pco (1,16 kg/m3 @ 20C)
p: otopark kullanım oranı
Konutlar %40-60, iş merkezleri %50-70,
alışveriş merkezleri %70-150,
tiyatro, spor merkezleri %100
Q (m3/h) : [(∑qco x n) / (COiç – COdış)] x fg : Havalandırma Debisi
COiç: Otopark içerisinde müsaade edilebilir CO seviyesi 60ppm
COdış: Dış ortam CO seviyesi (ppm). Şehir merkezinde 5ppm, düşük trafik yoğunluklu bölgelerde 0ppm
Σqco: Tüm araçlardan yayılan toplam CO debisi (m³/h)
n: araç sayısı
fg : İdeal hava karışım katsayısı (Kanallı sistemler için: 1,25 – 1,50 ,Jet Fan sistemi için: 1,0)
Otoparka giriş yapan araçların motoru sıcaktır ve CO yayılımı daha azdır.
COsıcak: 0,008 x s
Bekleme yapmış aracın motoru soğuk kabul edilir.
COsoğuk: 0,89 x s^0,49 (80m<s<500m)
Her kat için araç hareket mesafesi
1. Otopark katı:
sgir1: 40(rampa) + 700/2(ort. Mesafe) + 10(park) : 400m
sçık1: 10(park) + 300/2(ort mesafe) + 40(rampa) : 200m
2. Otopark katı:
sgir2: 40 + 300 + 40 + 700/2 +10 : 740m
sçık2: 10 + 300/2 + 40 + 40 + 40 : 280m
3. Otopark katı:
sgir3: 40 + 300 + 40 + 40 + 700/2 + 10 : 780m
sçık3: 10 + 300/2 + 40 + 40 + 40 + 40 + 40 : 360m
CO yayılımı:
Otopark kullanım oranı: %100 için, her bir kattaki araç CO yayılım miktarı:
qco1: 0,0143 m³/h qco2: 0,0173 m³/h qco3: 0,0193 m³/h
Q : ([(0,0143 + 0,0173 + 0,0193)x780] / (60-5) x 10^-6) * 1,0 (1,3)
Q: 722.000 m³/h – Jetfan, 939.000 m³/h – Kanal
Sistem Seçimi
Kanallı Sistem
6 Değişim: 1.512.000 m3/h
12 m3/h-m2: 1.008.000 m3/h
CO yayılım: 939.000 m3/h
Jet Fan Sistemi
6 Değişim: 1.512.000 m3/h
12 m3/h-m2: 1.008.000 m3/h
CO yayılım: 722.000 m3/h
TOPLAM FAN GÜCÜ : (HAVA DEBİSİ(m³/s) x TOPLAM BASINÇ(Pa)) / 10xFAN VERİMİ%
%70 VERİM İÇİN GEREKLİ TOPLAM SİSTEM GÜCÜ:
NOT:Jetfan&CO yayılım debisi (722000m³/h), yangın duman tahliyesi debisinden küçük
olduğu için en az debi olarak 840000m3/h dikkate alınır.
Sistem Seçimi
HESAP YÖNTEMİ ve SİSTEM SEÇİMİNE BAĞLI OLARAK;
6 değişim-kanallı sistem / CO yayılım-Jet fan sistemi
600 kW / 242 kW = % 248 DAHA FAZLA KURULU GÜÇ
Kanallı sistemde ortam havasının hareketlendirilme hızı düşüktür.
Ölü alan kalmaması için hava debisi azaltılamaz.
6 değişim kapasitesi en az 3 değişimde çalıştırılabilir.
600/8 : 75 kW
Jet fan sisteminde hava hızla hareket ettirilerek karıştırılır ve seyreltilir.
Bölgesel olarak esnek çalışma imkanı vardır.
Ana fanlar 2 değişim kapasitesinde çalıştırılabilir. Jet fanlar ½ kapasitede çalışır.
(180/27) + (175/2)/8: 18 kW
SONUÇ
En az kurulu güç, CO yayılım hesap yöntemiyle elde ediliyor.
İşletme esnasında en az enerji jet fan sistemiyle sağlanıyor.
Sistemdeki fanların frekans sürücülerle sürülmesi enerji tasarrufu sağlıyor.
Kaynak:Venco