Yangın yalıtımı borularda ve boru geçişlerinde önem arz etmektedir. Borular yapılarımızdaki yatay ve dikey alev, ısı, duman geçişine tedbir alınmazsa geçit veren önemli elemanlardandır. Yapılarımızda kullanılan borular plastik yanar ve metal yanmaz borular olarak ikiye ayrılır. Yanar boru geçiş noktalarında kullanılan malzemeler olarak da genleşen malzemeler, yakalar kullanılabilir. Yanmaz borular içinde harçlar, macunlar, mastikler gibi ürünler kullanılabilir.
Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliğimizde 2007 Revizyonu ve Borulamalarla ilgili Kısımlar (TYKY 2007)
Yangın kompartımanlarının etkili olabilmesi için, kompartımanı çevreleyen elemanların yangına dayanıklılığı birleşme noktalarında da sürekli olur ve kompartımanlar arasında yangına dayanıksız açıklıklar bulunamaz. (TYKY 2007-m. 24-7) . Yangın duvarlarında delik ve boşluk bulunamaz. Su, elektrik, ısıtma, havalandırma tesisatının ve benzeri tesisatın yangın duvarından geçmesi halinde, tesisat çevresi, açıklık kalmayacak şekilde en az yangın duvarı yangın dayanım süresi kadar, yangın ve duman geçişine karşı yangın yalıtımı yapılır. (TYKY 2007-m.25-2) Yüksek binalarda, çöp, haberleşme, evrak ve teknik donanım gibi, düşey tesisat şaft ve baca duvarlarının yangına en az 120 dakika ve kapaklarının en az 90 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması gerekir. (TYKY 2007-m. 25-3). (Dış) Cephe elemanları ile alevlerin geçebileceği boşlukları bulunmayan döşemelerin kesiştiği yerler, alevlerin komşu katlara atlamasını engelleyecek şekilde döşeme yangın dayanımını sağlayacak süre kadar yangın yalıtımı yapılır. (TYKY 2007-m.27-1). Yüksek binalarda ıslak hacimlerden geçen branşman boruları hariç olmak üzere, 70 mm’den daha büyük çaplı tesisat borularının en az zor alevlenici malzemeden olması gerekir. (TYKY 2007-m. 29-4). Yangın güvenlik hollerinin duvar, tavan ve tabanında hiçbir yanıcı malzeme kullanılamaz (TYKY 2007-m. 34-2) . Kaçış merdivenleri, yangın ve diğer acil hal tahliyelerinde kullanılan kaçış yolları bütününün bir parçasıdır ve diğer kaçış yolları öğelerinden bağımsız tasarlanamazlar. Kaçış merdivenlerinin duvar, tavan ve tabanında hiçbir yanıcı malzeme kullanılamaz (TYKY 2007-m.38-2,3). Kaçış merdiveni yuvasına ve yangın güvenlik holüne elektrik ve mekanik tesisat şaftı kapakları açılamaz. (TYKY 2007-m.41-9).
Açık dış kaçış merdiveninin herhangi bir bölümüne, yanlardan yatay ve alttan düşey uzaklık olarak 3 m içerisinde merdivenin özelliklerinden daha az korunumlu kapı ve pencere (veya tesisat borusu) gibi duvar boşluğu bulunamaz. (TYKY 2007-m. 42-2).
Alman Yangın Yönetmeliği’ne (MLAR) Göre Boruların Duvar ve Döşeme Geçişlerinde Pasif Yangın Yalıtım Detayları:
(Duvar ve döşemelerdeki F sembolleri yerine REI; boruların Duvar ve döşemelerde geçtiği yerlerde EI kullanılır.)
Yangın duvarlarında delik ve boşluk bulunamaz. Su, elektrik, ısıtma, havalandırma tesisatının ve benzeri tesisatın yangın duvarından geçmesi halinde, tesisat çevresi, açıklık kalmayacak şekilde en az yangın duvarı yangın dayanım süresi kadar, yangın ve duman geçişine karşı yangın yalıtımı yapılır.
Kazan dairesi, binanın diğer kısımlarından, yangına en az 120 dakika dayanıklı bölmelerle ayrılmış olarak merkezi bir yerde ve bütün halinde bulunur. (TYKY 2007-m.54-2). Çatı aralarında kolay alevlenici, parlayıcı ve patlayıcı madde bulundurulamaz. Isıtma, soğutma, haberleşme ve iletişim alıcı ve verici elektrikli cihazlarının çatı arasına yerleştirilmesi gerektiği takdirde, elektrikli cihazlar için, yangına dayanıklı kablo kullanılması ve çelik boru içerisinden geçirilmesi gibi, yangına karşı ilave tedbirler alınarak yetkili kişiler eliyle ilgili yönetmeliklere uygun elektrik tesisatı çekilebilir. (TYKY 2007-m.61-1,2). Bütün bina ve yapılarda elektrik tesisatının (veya bir borulamanın) bir yangın bölmesinden diğer bir yangın bölmesine yatay ve düşey geçişlerinde yangın veya dumanın veyahut her ikisinin birden geçişini engellemek üzere, bütün açıklıkların yangın durdurucu harç, yastık, panel ve benzeri malzemelerle kapatılması gerekir. (TYKY 2007-m.69-1)
Ek-3/C Bina Kullanım Sınıflarına Göre Yangına Dayanım (Direnç) Süreleri (ve Ek-3/B)
Apartmanlardaki Borulama ve Geçişleri için
[(Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (89/106/EEC) Kapsamında, Yapı Malzemelerinin Yangına Tepki Sınıflarına ve Yapı Elemanlarının Yangına Dayanıklılığına Dair Tebliğ (Tebliğ No:TAU/2004-001)]
* Binanın en alt bodrum kat döşemesi ile zemin kat döşemesi arasındaki mesafe.
(1) Bir bodrumun üstündeki döşeme (veya birden fazla bodrum var ise, en üstteki bodrumun üstündeki döşeme), eğer giriş ve üst katlar için olan yangına dayanım süreleri daha fazla ise o hükümleri sağlamalıdır.
(2) Binaları ayıran yangın kompartıman duvarları için en az 60 dakikaya yükseltilir.
(3) Taşıyıcı sistemin bir bölümünü teşkil etmeyen elemanlar için 90 dakikaya düşürülebilir.
(4) Acil kaçışı oluşturan elemanlar için 30 dakikaya yükseltilir.
RT:REI 30 olan ara bölme duvar FT: REI 60/90 olan ara bölme duvar Döşeme ve duvarlarda F sembollerini REI olarak; boru geçişlerinde ise EI olarak alabilirsiniz.
Direnç süreleri tesisatın delip geçtiği döşeme veya duvarın direnç değerine eşdeğer olacaktır. Bu değerler ek3-b ve ek3-c’den temin edilecektir.
Tedbirler, önlemler alınarak ancak yangından korunulabilinir. Bu önlemlerden biri de pasif yangın yalıtım tedbirleridir. Yangın yalıtımını binalarımızda kullanılan borularında ve boru geçişlerinde de uygulayarak yangın yalıtım zincirinin tamamlayalım.
Kaynak:Faruk BİLAL, İnşaat Mühendisi, Himerpa A.Ş.