Baca imalat türü ve kullanılan malzeme özelliğine göre değişiklik göstermektedir. Bu doğrultuda bacalar yapımında kullanılan malzeme cinsine ve cidar sayılarına göre aşağıdaki tabloda sınıflandırılmıştır.
Metal Baca
Paslanmaz çelik bacalar gaz ve sıvı yakıt kazanlarının bacası olarak kullanılır. Bu bacalarda da baca gazı ve yoğuşma suyu ve sızdırmazlığı birinci derecede önemlidir. Galvanizli sac, alüminyum, 304 paslanmaz çelik, 316L paslanmaz çelik malzemeden yapılırlar. Gaz yakıcı cihazların kullanıldığı sistemlerde bacalar 316L paslanmaz sacdan yapılır. Bu bacalar 0,4 ~ 1 mm’ lik cidar kalınlığında, 316L paslanmaz çelikten yapılır.
İmalatları vidalı, punto kaynak, argon kaynakla yapılmaktadır. Montaj şekilleri de vidalı, kaynaklı, kelepçeli ve kilit sitemi ile birleşim yapılarak montaj gerçekleştirilir.
Diğer bacalarda olduğu gibi çelik bacalarda da yalıtım son derecede önemlidir. Tek ve çift cidarlı olarak yapılabilir. Yalıtım malzemeleri yanmaz ve sıcaklığa dayanıklı olmalıdır. 450°C’ ye kadar çalışma ısısı ve 600° C’ ye kadar ani ateşleme ısısı olan gaz, sıvı ve katı yakıt yakan soba ve kazanlarda kullanılmak üzere tasarlanır. Gaz, sıvı ve katı yakıt kazanlarında tuğlaların üst üste inşa edilmesinde ve esnek dizilime karşı bir alternatif oluşturur. Yoğuşma olan baca gazlarında tuğla bacalar kesinlikle kullanılmaz.
Yoğuşma suyu bacanın en altında toplanır sifon ve 200 KW üzeri cihazlarda kullanılması gerekli olan nötralizatör (asit giderici) düzeneği ile zararsız hâle getirilerek kanalizasyona verilir.
Tek cidarlı bacalar, mevcut tuğla bacalar içine gömlek olarak geçirilen tek cidarlı AISI 316L paslanmaz çeliktir. Tuğla baca ile metal bacaların arasının (yoğunlaşmayı önlemek için) kaya yünü veya perlit gibi malzeme ile izole edilmesi tavsiye olunur.
Seramik Baca
Doğadan gelen teknoloji ile “Şamot kili”nden üretilmiş özel seramik borudur. Yüksek ısı dayanımı sağlar. Pürüzsüz iç dairesel kesitlidirler. Baca içi asit ve nem oluşumuna karşı dayanıklı olması sebebiyle doğalgazda kullanımı uygundur. Her tip yakıt için uygun çözüm sağlar.
Hermetik Baca ( Denge Bacalı )
Hermetik cihazlar yanma için gerekli olan havayı monte edildikleri ortamdan değil özel baca seti vasıtası ile dış ortamdan alan, kapalı yanma hücreli, yanma sonucu oluşan baca gazlarını yine özel baca seti vasıtası ile dış ortama veren cihazlardır.
Hermetik cihazlar hiç baca bulunmayan veya gaz yakıcı cihaz montajına uygun bacası olmayan mekanlar için tercih edilir. Bu cihazlar mutlaka hava sirkülasyonu olan dış ortamlara (Atmosfere) açık yerlere bağlanmalıdır. Montaj kurallarına mutlaka uyulmalıdır.
Bunlardan başlıcaları:.
– Hermetik bacaların çıkışlarının yanıcı yapı elemanlarına (örneğin ahşap kaplama) yandan ve alttan uzaklığı en az 50 cm olmalıdır.
– Hermetik bacaların çıkışlarının çatı mahyalarından alttan uzaklığı en az 150 cm olmalıdır.
– Karşısında duran yapı elemanlarına, örneğin balkonun ahşap parmaklığı, uzaklığı en az 1 metre olmalıdır.
– İnsanların geçtiği yerlerde, örneğin kaldırımlarda, borunun alt kenarından ölçülmek üzere min. yükseklik 2 m olmalıdır. Yanmış gaz baca çıkışları yaya geçitlerine açılıyorsa ve zeminden yükseklik 2 m‘ den az ise darbeye dayanıklı yanmayan malzemeden bir kapakla korunurlar.
Araçların bulunduğu veya geçtiği yerlerde, örneğin:
– Binanın yanındaki park yerlerinde,
– Binanın yanından geçen yollarda,
– Baca çıkışına darbe olması muhtemel yerlerde.
– Araçların çarpmasına veya diğer zararlarına karşı ek olarak koruma önlemi alınmalıdır. Hermetik cihazların yanmış gaz çıkışları yayalar için olduğu gibi araç trafiği olan yollarda da zemininin en az 2 m üzerinde olmalıdır.
– Baca çıkışları paslanmaz veya galvaniz çelik tel örgü kafeslerle korunmalıdır.
– Hermetik baca çıkışları kar, yağmur suyu vb. girmemesi için aşağıya doğru en az 1~2o lik bir eğimle montaj yapılmalıdır. Yoğuşmalı cihazlarda bu eğim tam tersi olarak cihaza doğru yapılmalıdır.
– Bina cephelerindeki çıkış ağızları; dışa açılan yanmış gaz boru ağızları arasında ve bu borularla havalandırma delikleri arasında yanlara ve yukarıya doğru en az 2,5 m mesafe olmalıdır.
Her yanma olayında oluşan su buharı normalde atık gaz ile birlikte cihazın bacasından atmosfere atılır ve su buharı içerisindeki gizli enerjiden faydalanılamaz. Yoğuşmalı cihazlar ise eşanjör yüzeyleri çok daha büyük olduğundan baca gazı içerisindeki su buharını yoğuşturarak gizli ısıdan da faydalanıp gazın alt ısıl değeri verim artışı sağlanabilir.
Mahallerin hesaplanan ısı kayıpları ve bunun neticesinde tesisatlardaki radyatör veya yerden ısıtma boyutları genelde olması gerekenden fazla uygulanırlar. Bu durumda kombiler, 90/70ºC olarak tasarlanan sistemlerde bile dış hava sıcaklığına da bağlı olarak genelde çok daha düşük sıcaklıklarda çalıştırılabilmektedirler. Örneğin, ısıtılan mekanın büyüklüğüne ve izolasyon durumuna göre değişken olmakla birlikte İstanbul şartlarında maksimum gidiş suyu sıcaklığı kış aylarının ortalamasında 60º C’ yi aşmamaktadır. Bu yüzden 90/70ºC olarak tasarlanan sistemlerde de yoğuşma teknolojisinden fazlasıyla yararlanmak mümkündür. Ancak bu da standartlara uygun montajla sağlanabilir.
Bu mesafeler bulunsa bile aynı cephede çıkış ağızlarını yoğunlaştırmak uygun değildir. Ayrıca bu cihazların atık gaz çıkış ağzı pencere alt kenarının 30 cm. altında olmalıdır.
Hermetik baca çıkışları serbest bir alana çıkış yapıyorsa yerden en az 30 cm olmalıdır. Baca çıkışı çatı üzerinden en az 40 cm yükseklikte olmalıdır.Taze hava borusundaki yüzey sıcaklığı 85C’ın altında olduğu için yanıcı inşaat malzemelerine olan mesafelerde asgari bir sınırlama söz konusu değildir.
Hermetik baca çıkışı alt geçitlere, bina geçitlerine ve avlu girişlerine verilmemelidir. Hermetik baca çıkışı, üstü branda, tente gibi malzemelerle kapatılmış sokaklara verilmemelidir. Zemin katlar ve dar genişlikte caddelere bakan alt katlar. Hermetik baca çıkışı, çıkıntılı yapı elemanlarının altından verilmemelidir. Binanın yamaca bakan cephesinde; koruma duvarları ve bitki örtüsü rüzgarın etkisini önler.
Hermetik Baca Montaj Mesafeleri
Montaj standartları kurallarına göre üç zorunlu uzaklık bulunmaktadır:
A= 0.40 m: yanma ürünleri çıkış ağzının herhangi bir açıklığa olan minimum mesafesi,
B=0.60 m: yanma ürünleri çıkış ağzının herhangi bir havalandırma hava girişine olan mesafesi,
C=1.80 m: yere 1.80 metreden daha yakın olan hermetik atık gaz atma ve temiz hava aksesuar ağzının herhangi bir şekilde kurcalanarak cihazın normal çalışmasının engellenmemesi gerekmektedir.
D=0.30 m: Yanma ürünleri çıkış ağzının üst kısmındaki bir çatı veya balkona olan mesafesi.
E=2.00 m: Yanma ürünleri çıkış ağzının bitkiden yapılmış çit veya bitkiden olan mesafesi,
F=0.10 m: Yanma ürünleri çıkış ağzının bir su kanalı veya drenaj borusuna olan mesafesi.
