Birçok medeniyete ev sahipliği yapan Diyarbakır’ın tarihi Suriçi’ndeki 8 bin yıllık Amida Höyük’te, 1800 yıl öncesinde yapılan kalorifer sistemi tespit edildi.
Amida Höyük
İlk yerleşimin M.Ö. 6100 yıllarında Genç Neolitik döneminde başlandığı belirlenen Diyarbakır’ın kalbi olarak adlandırılan Amida Höyük’te yapılan kazılarla tarihi eserler ortaya çıkıyor.
DHA’da yer alan habere göre kazılarda daha önce Artuklu Sarayı’nın divanhanesi, kabul salonu, gizli kaçış tüneli ve bazı bölümlerini ortaya çıkardıklarını söyleyen Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi ve kazı ekibi başkanı Doç. Dr. İrfan Yıldız, şimdi ise 1800 yıl öncesinde yapılan kalorifer sistemini tespit ettiklerini açıkladı.
Amida Höyük Kalorifer Sistemi
“O günkü şartlar için çok güzel bir sistem”
Arkeolojik kazı çalışmalarında, 1800 yıllık olduğu değerlendirilen su kanalları ve kalorifer sistemi bulduklarını anlatan Doç. Dr. İrfan Yıldız şu bilgileri verdi: “Bu yıl yaptığımız çalışmalarla özellikle divanhanenin doğusundaki aşmada Artuklu Sarayı’nın zemininin alt katına doğru devam ettiğimizde Roma döneminin kalıntıları çıktı.
Roma döneminde mekânın zemini ince tuğlalarla döşenmiştir. Bu zeminin altında o günün ısıtma sistemi diyebileceğimiz sarayın doğu tarafında bulunan hamamdaki sıcak su etrafı tuğlalarla yapılan kanallar vasıtasıyla saraya dağıtılıyor. Bunun bir kalorifer sistemi olduğunu söyleyebiliriz. O günkü şartlar için çok güzel bir sistem. Doğudaki hamamda kanallar vasıtasıyla hamamın sıcak suyu sarayın mekanlarına dağıtılmış.
Bir mekanda yaptığımız çalışmada o sistemin tamamını ortaya çıkardık. Diğer mekanlarda da ortaya çıkarılacak. Genel itibarıyla baktığımız zaman pöhrem dediğimiz pişmiş topraktan bu suyun dağıtımı yapılmış. Ama bu yapıda daha erken bir tarihli sistem olduğu için kanallar vasıtasıyla sıcak su mekanlara dağıtılmış, mekanların ısıtılmasını sağlamak amacıyla ve ısı kaybını önlemek için de etrafında tuğlalar döşenmiş.
Saraylarda bugüne kadar en iyi bilinen ısıtma sistemi Osmanlı döneminde yapılan İshakpaşa Sarayı’nda vardı. Roma Sarayı’ndaki bu sistem bölge için en erken tarihli sistem diyebiliriz.”
Hurri-Mitanniler, Urartular, Persler, Romalılar, Emeviler, Abbasiler, Mervaniler, Selçuklular, Artuklular ve Osmanlı’nın da aralarında yer aldığı birçok medeniyete ev sahipliği yapan Diyarbakır’ın tarihi Suriçi’ndeki 8 bin yıllık Amida Höyük’teki arkeolojik kazılar devam ediyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesindeki Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nce sürdürülen çalışma kapsamında Amida Höyük’te bulunan Artuklu Sarayı’nın ve onlarca medeniyete ait izlerin ortaya çıkarılması için yapılan kazılar, 50 gönüllü arkeologla yürütülüyor.