Kömür Satın Alırken Kömür Torbası Üzerinde;
– Kalori değeri,
– Kül oranı,
– Kükürt oranı,
– Şişme endeksi değeri,
– Nem oranı,
– Ağırlığı,
– Üretim ve nihai tüketim tarihi,
– Üreticisi, adresi, telefon ve e-posta adresi gibi bilgiler yazılı olmalıdır.
Kömür Satın Alırken Kalorisine Dikkat Ediniz
– Sizi ısıtanın kömürün kütlesi değil kalorisi olduğunu unutmayınız.
– Kalorisi düşük 2000 kg kalitesiz kömür yerine kalorisi yüksek 1200 kg kömürle ısınmanız mümkündür.
Örnek :
– 2000 kg/yıl x 3500 Kcal/kg =7.000.000 Kcal/yıl
– 1200 kg/yıl x 6000 Kcal/kg =7.200.000 Kcal/yıl
dolayısıyla, 2000 kg külü ve nemi yüksek kalitesiz kömür yerine, külü ve nemi düşük kaliteli 1200 kg kömürle ısınmak mümkündür.
– Kalorisi 3500 KCal/kg olan kömür yerine kalorisi 7000 KCal/kg olan kömür satın alarak kömür tüketiminizi yarı yarıya düşürebilirsiniz.
– Kalorisi düşük kömür, pahalı kömürdür. Satın alacağınız kömürün kalorisi 3500 KCal/kg ise kalorisi 7000 KCal/kg olan kömüre göre 2 kat daha fazla kömür kullanmak zorunda olacağınızı unutmayınız.
– Kömür satın alırken kömürün kalorisini mutlaka sorgulayınız.
– Satışa sunulan yerli kömürün kalorisi en az 4000 Kcal/kg (orijinal bazda), ithal kömürün ise 6000 Kcal/kg (orijinal bazda) olmalıdır.
Kömür Satın Alırken Nemine Dikkat Ediniz
– Nemi yüksek, kalorisi düşük kömür, ucuz dahi olsa kötü ve pahalı kömür demektir.
– Nemi yüksek kömürü yakmak istediğinizde daha fazla kömüre ihtiyaç var demektir. Çünkü kömür bünyesindeki nemin atılması için daha fazla enerjiye ihtiyaç vardır.
– Satın aldığınız kömürün nemine lütfen dikkat ediniz.
– İthal kömürdeki nem miktarı orijinal bazda %10 (maksimum) fazla olmamalıdır.
– Satın alacağınız kömürün nem miktarını bilirseniz nemsiz kömür miktarını aşağıdaki denklemden kolayca hesaplayabilirsiniz.
Nemsiz kömür miktarı (kg) = Satın alınacak kömür miktarı (kg) x (100 – (yüzde nem (%) x (1.1)) / 100
– Eğer kalorifer kazanında yılda 60 ton kömür kullanıyorsanız ve satın alacağınız kömür %25 nem içeriyorsa bunun yerine en fazla %10 nem içeren kömür kullanarak kömür tüketimini 50 tona indirebilir, 10 ton nemi evinize taşımamış ve suya boşuna para ödememiş olursunuz.
– Nemin kalorisinin sıfır olduğunu ve sizi ısıtan kömürün kalorisi olduğunu unutmayınız.
– Bazı kömürler bünyelerindeki nemi zamanla kaybederken ufalanır ve toz haline dönüşürler. Bu tür kömürleri kesinlikle satın almayınız.
– Kömürdeki nem miktarı arttıkça yanma sonucu açığa çıkan enerji miktarı o oranda az olur. Çünkü yanma sonucu açığa çıkan ısıl enerjinin bir kısmı kömür bünyesinde bulunan nemin buharlaşması için harcanır.
Kömür Satın Alırken Torbalı Olmasına Dikkat Ediniz
– Torbalı kömür satın alınız,
– Torbasız olarak satılan kömürlerin kalitesiz, kalorisi düşük, yandığı zaman asit yağmuru oluşturucu miktarda kükürt içerir. Açıkta satılan kömürlerin neminin ve külünün yüksek olduğunu unutmayınız.
– Açıkta satılan kömürleri satın aldığınız zaman kömür hakkında hiçbir hak iddia edemezsiniz.
– Torbalı kömür satın alırken içerisinden birkaç torbayı seçiniz ve tarttırınız. Ağırlığının doğru olmasına dikkat ediniz.
– Açıkta kömür satmak ve satın almak yasaktır.
– Torbalı satılan kömürlerin analizleri tüketicilere (faturaları olmak şartı ile) ücretsiz olarak gerçekleştirilecektir.
– Çevrenizde torbasız (açıkta) kömür satın alanları lütfen ilinizdeki İl Çevre ve Şehircilik Müdürlükleri ile Belediyelere bildiriniz.
– Torba üzerinde, firmanın adı, kömürün menşei ve cinsi, kömürün orijinal bazda alt ısıl değeri, kuru bazda toplam kükürt miktarı, orijinal bazda nem miktarı, boyutu, firmanın adresi ve telefon numarasını gösterir bilgilerin olup, olmadığına mutlaka bakınız.
– Temiz bir hava solumak istiyorsanız lütfen torbalı ve kaliteli kömür satın alınız.
– Torbalı kömür içinde toz çıkarsa derhal satın aldığınız yeri uyarınız ve yenisiyle değiştiriniz. Pazarlamacı yenisi ile değiştirmiyorsa durumu il Çevre ve Şehircilik Müdürlüğüne ve Büyükşehirlerde Belediyelerin Çevre Koruma Müdürlüklerine bildiriniz.
Kömür Satın Alırken Külüne Dikkat Ediniz
– Kömürdeki külün düşük olmasına dikkat ediniz.
– Kömürdeki kül miktarı ne kadar yüksek ise yanma sonucu oluşan taban kül ve uçucu kül miktarı da o oranda yüksek olur.
– Isınma amaçlı, külü yüksek kömür kullanıldığı zaman soba, kazan ve bacaların daha sık aralıklarla tıkanma olur, temizlenmesi gerekir.
– Kömürdeki kül miktarı arttıkça bacadan atılan partikül madde miktarı o oranda artar. Bacadan atılan partikül madde miktarı arttıkça atmosferdeki partikül madde miktarı da artar. Bacadan atılan toz emisyonu (PM) ciddi hava kirliliğine neden olur.
– Havada PM10 ve PM2.5 kirleticisi akciğer enfeksiyonuna, kalp ve akciğer hastası kişilerde semptomların kötüleşmesine ve uzun süreli PM kirliliğe maruz kalınması halinde kalp ve akciğer hastalığına neden olur.
– Kömür satın alırken kömürdeki kül miktarını mutlaka araştırınız. Satın alacağınız kömürün kül miktarını bilirseniz külsüz kömür miktarını aşağıdaki denklemden kolayca hesaplayabilirsiniz.
Külsüz kömür miktarı (kg) = Satın alınacak kömür miktarı(kg) x (100 – (yüzde kül (%)) / 100
– Eğer kalorifer kazanınızda yılda 60 ton kömür kullanıyorsanız ve %18 kül içeren kömür yerine, %8 kül içeren kömür kullanarak kömür tüketimi 54 tona indirilebilir, 6 ton külü evinize taşımamış, havayı kirletmemiş ve küle boşuna para ödememiş olursunuz.
– Külün kalorisinin sıfır olduğunu unutmayınız.
– İthal kömürdeki kül miktarı kuru bazda %16’yı geçemez.
– Bacadan atılan PM emisyonu kömür içindeki kül miktarı esas alınarak aşağıdaki denklemle hesaplanır.
Bacadan atılacak toz emisyonu (kg) = Satın alınacak kömür miktarı (ton) x 3.2 x Kül yüzdesi (%)
Kömür Satın Alırken Boyutuna Dikkat Ediniz
– Kömür satın alırken boyutuna lütfen dikkat ediniz.
– Kömür boyutu yerli ve ithal kömürde 18-150 mm arasında olmalıdır.
– Kömürün boyutu ızgara aralığında küçükse küçük boyutlu kömürler ızgara altına düşür. Böylece kömür yanmada ızgara arasından küllüğe düşmüş olur. Yanmayan kömüre fazla bedel ödenmiş olur.
– Stokerli yakma sistemlerinde kömür boyutu 10-18 mm olabilir. Bu boyuttaki kömürler sadece stokerli yakma sistemlerinde kullanılabilir.
– Büyük boyutlu kömürler doğru olarak işlenmemiş kömürlerdendir. Bünyesinde fazla miktarda kükürt, kül ve nem içeriyor demektir.
– Büyük boyutlu kömürleri dengeli olarak yakmak mümkün değildir.
– Bazı kömürler bünyelerindeki nemi zamanla kaybederek ufalanırlar. Bu tür kömürleri kesinlikle satın almayınız.
– Satın aldığınız kömürün boyutu çok küçük (toz kömür) çıkarsa yine kömür satış noktalarından değiştirilmesini isteyebilirsiniz. Bir problem olursa İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğüne ve Belediyeye başvurabilirsiniz.
Kömür Satın Alırken Kükürtüne Dikkat Ediniz
– Kükürdü yüksek kömürleri kesinlikle satın almayınız. Kömürdeki kükürt yandığı zaman kükürt dioksit oluşur.
– Kükürt dioksit ciddi hava kirliliğine neden olur. Kükürt dioksitli havayı soluduğumuz zaman öksürüğe, göğüs daralmasına ve akciğer hastalığına neden olur.
– Kükürt dioksit konsantrasyonu havada belli konsantrasyonun üzerine çıktığında ölümlere neden olur.
– İthal kömürde kükürt miktarı kuru bazda %0.9 (maksimum) ve yerli kömürde ise yine kuru bazda ortalama %2’yi geçemez.
– Kükürt dioksit havada asit yağmuruna neden olur.
– Asit yağmuru insanlar, bitkiler ve eşyalar üzerinde ciddi tahribata neden olur. Asit yağmuru tarihi binaları ve eserleri tahrip eder.
– Asit yağmuru ve kükürt dioksit kirliliğini azaltmak istiyorsanız kükürdü düşük, kalorisi yüksek kömür satın alınız.
– Bacadan atılan kükürt dioksit emisyonu kömür içindeki kükürt miktarı esas alınarak aşağıdaki denklemle hesaplanır.
Bacadan atılacak kükürt oksit emisyonu (kg) = Satın alınacak kömür miktarı (ton) x 13.6 x Kükürt yüzdesi (%)
Kömür Satın Alırken Şişme İndeksine Dikkat Ediniz
– Şişme indeksi yüksek kömürler koklaşmaya uygun kömürlerdir. Bu gibi kömürler ısınma amaçlı kullanıldığı zaman bünyesindeki uçucu maddeler (VOC) belli sıcaklıkta yanmadan serbest hale geçer. Serbest hale geçen uçucu maddeler bacalara yapışır ve bacanın tıkanmasına neden olur. Bacanın tıkanması ile sobada ve kazanda sık aralıklarla baca tepesi olur. Bu tür kömürler özellikle sobalarda yakılan evlerde sık sık ölümler olur.
– İthal ve yerli kömürde şişme indeksi 1’i (maksimum) geçemez.
– Bu tür kömürler yakıldığı zaman bacaların sık sık temizlenmesi gerekmektedir.
– Şişme indeksi yüksek kömürler ısınma amacı ile kesinlikle kullanılmamalıdır.
Kömür Satın Alırken Uçucu Maddesine (VOC) Dikkat Ediniz
– Sobalarda kalorisi yüksek, uçması düşük kömür kullanınız. Sobada kömür yanarken açığa çıkan ısının oda içinde kalması gerekmektedir. Aksi durumda bacada daha fazla ısının kaybolmasına neden olursunuz.
– Klasik kalorifer kazanlarında ise hem kalorisi hem de uçucusu yüksek kömürleri kullanınız. Uçucusu yüksek kömürler uzun alevli olarak yanar; yanma esnasında oluşan alev su ceketleri ile daha uzun süre temasta kalarak suyun ısınmasına neden olur.
– İthal kömürde uçucu madde miktarı kuru bazda %12–29 arasında olması tavsiye edilir.
Kaynak: Prof. Dr Mustafa ÖZTÜRK, Müsteşar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı