Yangın algılama ve ihbar, konaklama, toplanma, eğitim, sağlık hizmeti, ticaret, ofis, endüstriyel, depolama, cezaevi, amaçlı tüm binalarda, yangını başlangıç aşamasında, tehlikeli boyutlara varmadan algılayarak, gerekli önlemlerin alınmasını sağlayacak şekilde, her binaya özel projelendirilmiş, tesis edilmesi yasalar gereği olan yangın erken uyarı sistemidir.
Sistem en basit anlamda, yangını başlangıç aşamasında algılayacak çeşitli tipteki detektörler, algılanan yangının değerlendirmesini yapacak ve gerekli olan yerleri uyaracak ana kontrol paneli ve sesli veya görsel uyarı cihazlarından meydana gelir.
Yangın algılama sistemlerinde genel amaç yangının başlangıç aşamasında algılanarak gerekli olan yerlere uyarıların yapılmasıdır. Uyarının yapılmasından itibaren geçen her dakika önemlidir. Buna göre yangının oluştuğu yere en kısa sürede müdahalenin yapılması, ancak yangının oluşma yerinin panel üzerinde görülmesiyle mümkün olur. Yangın algılama sistemleri, bu bilginin alınma prensibine göre ikiye ayrılır.
Konvansiyonel (Klasik) Yangın Algılama ve İhbar Sistemleri
Sistemde yangın ya da arıza bilgisi panel üzerinde bölge (zone) bazında görülür. Sistemin kurulu bulunduğu bina bölümlere ayrılmıştır. Bu bölümleme kat bazında ya da bina bazında yapılabilir. Sistemde kablo tesisatı, oluşturulacak bölge sayısına göre yapılır. Her bölgeye en fazla 20 detektör bağlanabilmektedir. İstenildiği kadar yangın ihbar butonu kullanılabilir. Siren kablosu panelden ayrı olarak çekilir.
Adresli Yangın Algılama ve İhbar Sistemleri
Sistemde yangın ve arıza bilgisi adres bazında panel üzerinde bulunan LCD ekran üzerinde görülür. Sistemdeki tüm cihazlar panel üzerinde bir adres teşkil eder. Bu adresler istenildiğinde Türkçe de yazılabilir.
Sistem mimari yapı itibariyle karmaşık ve yangına müdahalenin bina içerisinde zor olacağı binalarda kullanılır. Tüm algılama ve manuel cihazlar bir adres teşkil ettiğinden dolayı yangın müdahalesi en kısa sürede yapılabilir. Konvansiyonel sistemlere göre, gelişmiş teknik özelliklere sahip sistemlerdir. Sistemdeki tüm elemanlar sistemin kendine özgü yazılımı ile çalışır. Söndürme, gaz algılama, bina otomasyonu, müzik anons, gibi sistemlerle irtibatlandırılacak altyapıya sahip sistemlerdir.
Sistemi Oluşturan Elemanlar ve Özellikleri
Ana Kontrol Paneli
Detektör ve yangın ihbar butonlarından gelen uyarı sinyallerini değerlendiren 1 bölgeden 32 bölgeye kadar zone ( bölge ) kontrol kartları bulunan yangın alarm kontrol panelleridir. Sistem 24 V DC gerilimle çalışır. Elektrik kesildiğinde kontrol panosu içinde, sistemi 24 saat süreyle besleyebilecek kapasitede bakımsız tip akü grubu ve gerilimi 220 V AC olan sistemden giriş alabilen, 26-28 V DC çıkışı ile santralı beslerken aynı anda aküleri de şarj edebilen bir güç kaynağı bulunur. Sistemde oluşan arızaları ve yangın ihbarlarını panelin ön yüzünde bulunan ledler ve buzzer (vızıltı) ile kullanıcılara bildirir. Eğer gelen yangın ihbarı ise sistemde bulunan sirenleri otomatik olarak devreye sokar. Ön panelde buzzer, siren susturma, panel resetleme gibi işlevleri yapan butonlar bulunur.
Optik Duman Detektörü
Fotometrik prensibe göre çalışan duman algılayan, gelen sinyalleri bir kez değerlendirdikten sonra ana panele gönderen, üzerinde alarm durumunu gösteren bir ledi bulunan, gövdesi ABS termoplastikten imal edilmiş detektörlerdir. Kullanım yerleri normal şartlarda duman, toz, buhar bulunmayan genel mahallerdir. (otel odaları, hastane odaları, ofisler, elektrik pano odaları, depolar gibi. ) Algılama alanları 70-100m² dir.
İyonizasyon Duman Detektörü
Görülebilir ve görülemez gaz partikülleri yangın başlangıcında hissedecek özellikte, gelen sinyalleri bir kez değerlendirdikten sonra ana panele gönderen, üzerinde alarm durumunu gösteren bir ledi bulunan, gövdesi ABS termoplastikten imal edilmiş detektörlerdir. Paslanmaz çelik ve sızdırmaz bir bölüm içerisinde radyoaktif element Americium 241 ihtiva ederler.
Kullanım yerleri normal şartlarda duman, toz, buhar bulunmayan genel mahallerdir. (otel odaları, hastane odaları, ofisler, elektrik pano odaları depolar gibi. ) Algılama alanları 70-100m² dir.
Isı Detektörleri
Sabit ısı detektörü; bulunduğu ortam sıcaklığının belirli bir değere (57 C-85 C) ulaşması prensibine göre, sıcaklık artış oranı detektörü; bulunduğu ortam sıcaklığının belirli bir zaman aralığındaki değişimi esas alınarak alarm veren, gelen sinyalleri bir kez değerlendirdikten sonra ana panele gönderen, üzerinde alarm durumunu gösteren bir ledi bulunan, gövdesi ABS termoplastikten imal edilmiş detektörlerdir. Kullanım yerleri normal şartlarda duman, toz, buhar bulunan genel mahallerdir. (mutfaklar, restoranlar, çamaşırhaneler, kalorifer daireleri, barlar gibi ) Algılama alanları 30- 50m² dir.
Işın (Beam) Detektörleri
Infrared ışın yayan bir verici ve bu sinyalleri algılayan bir alıcıdan oluşur. Işın demetinin duman tarafından kesilmesi cihazın alarmla paneli uyarması esasına göre çalışır. Kullanım yerleri; normal tip detektörlerin kullanılamayacağı büyük ve yüksek tavanlı mahallerdir.(depolar, spor salonları, fabrikalar gibi ) Algılama alanları; alıcı verici arası azami 100m, detektörler arası sağdan ve soldan 7 m dir.
Duman Detektörleri
Yangın algılama sistemlerinde, yangının değişik etkilerini algılayan dedektörler kullanılır. Kulanılacak dedektör tipinin belirlenmesi için, ortamdaki materyalin yanma özellikleri bilinmelidir. Yavaş ve için için yanmalarda hızlı cevap verebilen elektro optik prensibiyle çalışan duman dedektörüdür.
Yangın İhbar Butonları
Kare görünümlü sert plastikten imal edilmiş, cama basıldığında cam kırılacak ve bunu takiben sistemi alarm durumuna geçirecek şekilde dizayn edilmiş manuel alarm butonlarıdır. Kullanım yerleri; genelde kaçış yolları, koridorlardır.
Yangın İhbar Sireni
Panele, detektör veya butonlardan gelen alarm bilgisinden sonra yüksek sesli uyarı yapan elektronik ikaz cihazlarıdır. Panelden ayrı bir kablo çekilir ve bu hat üzerine bağlanır.
Yangın Alarm Sistemlerinin Genel Blok Şeması
Panel, Keypad, Duman Dedektör, Siren Bağlantı Şeması
İşlem Sırası
– Hırsız alarm paneline ait bağlantı şeması incelenir.
– Kullanma klavuzundaki bilgilere göre kullanılacak kablo seçilir.
– Hırsız alarm sistemi elemanları yerleri belirlenir.
– Eğer sıva üstü tesisat çekilecekse uygun kanallar döşenir.
– Kanal içine iletkenler çekilir.
– Hırsız alarm sistemi elemanları yerlerine montajı yapılır.
– Elemanların giriş bağlantıları yapılır.
– Tüm elemanlar bağlandıktan sonra enerji verilerek test yapılır.
Dikkat Edilecek Hususlar
Alarm sistemlerinin düzgün çalışabilmesi için kullanma klavuzlarındaki kurallara uygun montajının yapılmasına dikkat etmek gerekiyor.
– Bağlantıları yaparken kablo uçlarını 5mm den fazla sıyırmayınız.
– Montaj yaparken, kablo renkleri ile terminal renklerinin birbiriyle uyuşmasına dikkat ediniz.
– Bağlantı şemasında gösterilenden başka kablo bağlamayınız
– Tesisatta kullanılan boruların çapı daire sayısı da göz önüne alınarak en az 14mm olmalıdır.
– Şifre girerek alarmı durdurmak için keypadler kapıya yakın yerlere monte edilmelidir.
– Proje uygulanırken iç tesisat yönetmeliği ve Bayındırlık bakanlığı teknik şartnamelerinde belirtilen kurallara uyunuz.
– Kontrol panelinin vidalarını sökerek kapağını açınız.
– Panel gövdesini ulaşım kolaylığı, enerji ve telefon hattı bağlantısını göz önüne alarak monte ediniz.
– Şebeke enerji kablosu, telefon kablosu, keypad ve dedektör kabloları için gövdede açılan boşluktan kabloları içeri alınız.
– Enerji kablolarının diğer kablolar ile kısa devre olmamasına dikkat ediniz.
– Her kabloyu gerekli bağlantı yerlerine montesini yapınız.
– Akü montajını yapınız.
– Her firmanın ürettiği teknolojiye göre kablo giriş modülleri vardır. Bu modüllere bağlanacak zon (yangın bölgesi) ve dedektör sayısı üretici tarafından belirlenir.
– Keypad ve zonlardan gelen kabloları şemaya uygun olarak bağlantısını yapın.
– Tüm kablolama işlemlerinden sonra akü bağlantısını yapmayı unutmayın.
– Panelin kapağını monte ederek devreye enerji verip kontrolünü yapın.
– Panale Kablosuz Eleman Montajı Panele ait anteni panelin üst kısmında montesini yapın.
– Kablosuz malzemelerin montajını gerekli yerlere yapın.
– Kullanma klavuzunda belirtilen özelliklere dikkat ederek monte edilmiş elemanların kontrol paneline tanıtma programını yapın.
– Manyetik kapı dedektörlerini duvara veya çerçeveye monte edin. Antenlerinin düşey olmasına dikkat edin. Mıknatısı kapıya monte edin.
– PIR dedektör soketlerini duvara veya köşelere üzerindeki ok işaretine dikkat ederek monte edin.
– Dedektörü sokete yerleştirin. Anahtarından enerji vererek dedektör kapağını kapatın. Tüm dedektörleri test ederek kontrol panelinin verdiği sinyalleri gözlemleyin. Sensörlerin yerlerini numaralarını panel üzerindeki zonlara( yangın bölgeleri) etiketleyin.